بیماری های عصب-روانشناختی، که به آن اختلالات سلامت روان نیز گفته می شود، به طیفی از شرایط سلامت روان اشاره دارد – اختلالاتی که بر ذهن، تفکر و رفتار شما تأثیر می گذارد. نمونه هایی از بیماری های روانشناختی شامل افسردگی، اختلالات اضطراب، اسکیزوفرنی، اختلالات اشتها و رفتارهای اعتیاد آور است.
یک بیماری روانشناختی می تواند زندگی شما را مختل کند و در زندگی روزمره شما مانند مدرسه یا محل کار یا روابط ایجاد مشکل کند. در بیشتر موارد، علائم را می توان با ترکیبی از داروها و رفتار درمانی مدیریت کرد.
علائم
علائم و نشانه های بیماری روانشناختی بسته به اختلال، شرایط و سایر عوامل ممکن است متفاوت باشد. علائم می تواند بر احساسات، افکار و رفتارها تأثیر بگذارد.
نمونه هایی از علائم و نشانه ها عبارتند از:
احساس غم و اندوه
کاهش توانایی تمرکز
ترس و نگرانی بیش از حد و یا احساس شدید گناه
تغییرات شدید خلقی
دوری از دوستان و فعالیتها
خستگی قابل توجه، کمبود انرژی یا مشکل در خوابیدن
جدا شدن از واقعیت (هذیان)، پارانویا یا توهم
عدم توانایی در مواجهه با مشکلات روزمره یا استرس
مشکل در درک و ارتباط با موقعیت ها
مشکلات مربوط به مصرف الکل یا مواد مخدر
تغییرات عمده در عادات غذا خوردن
تغییر در میل جنسی
عصبانیت، خصومت یا خشونت بیش از حد
تفکر خودکشی
بعضی اوقات علائم یک اختلال سلامت روان به عنوان مشکلات جسمی مانند درد معده، کمردرد، سردرد یا سایر دردهای غیر قابل توضیح ظاهر می شود.
چه زمانی بهتر است به پزشک مراجعه کنید
اگرعلائمی از یک بیماری روانشناختی دارید، به ارائه دهنده مراقبتهای اولیه یا یک متخصص بهداشت روان مراجعه کنید. بیشتر بیماریهای روانشناختی به خودی خود بهبود نمی یابند و در صورت عدم درمان ممکن است با گذشت زمان بدتر شود و مشکلات جدی ایجاد کند.
اگر افکار خودکشی دارید
افکار و رفتارهای خودکشی با برخی از بیماریهای روانشناختی مشترک است. اگر فکر می کنید ممکن است به خودتان صدمه بزنید یا اقدام به خودکشی کنید، سریعاً از بقیه درخواست کمک کنید:
با متخصص علوم اعصاب یا روانشناس تماس بگیرید.
از ارائه دهنده مراقبتهای اولیه کمک بخواهید.
با یک دوست نزدیک صحبت کنید
تفکر خودکشی ممکن است به خودی خود بهتر نشود – بنابراین کمک بخواهید.
اقداماتی برای کمک به دوستان یا آشنایان نزدیک
اگر دوست شما علائم بیماری روانشناختی را نشان می دهد، در مورد نگرانی های خود با او گفتگوی صادقانه برقرار کنید. شاید نتوانید کسی را وادار به مراقبت از خود کنید، اما می توانید تشویق و پشتیبانی را ارائه دهید. شما همچنین می توانید به دوست خود کمک کنید تا به یک متخصص بهداشت روان مراجعه کند.
اگر دوست شما صدمه ای به خود وارد کرده یا در حال انجام این کار است، آن فرد را به بیمارستان ببرید یا برای کمکهای اضطراری تماس بگیرید.
علل
به طور کلی تصور می شود بیماری های روانشناختی علل ژنتیکی و محیطی دارند:
صفات ارثی. بیماری روانشناختی در افرادی که خویشاوندان نزدیک آنها نیز دارای یک بیماری هستند، بیشتر دیده می شود. برخی ژنها ممکن است خطر ابتلا به یک بیماری روانشناختی را افزایش دهند و وضعیت زندگی شما آن را دچار مشکل کند.
قرار گرفتن در معرض محیط نامناسب قبل از تولد. قرار گرفتن در معرض محیط استرس زا، شرایط التهابی، سموم، الکل یا مواد مخدر در حالی که در رحم مادر است، گاهی اوقات با بیماری روانشناختی مرتبط است.
عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز: انتقال دهنده های عصبی به طور طبیعی مواد شیمیایی مغز هستند که سیگنال هایی را به قسمت های دیگر مغز و بدن شما منتقل می کنند. هنگامی که شبکه های عصبی مربوط به این مواد شیمیایی مختل می شوند، عملکرد گیرنده های عصبی و سیستم های عصبی تغییر می کند و منجر به افسردگی و سایر اختلالات عاطفی می شود.
عوامل خطر
برخی عوامل ممکن است خطر ابتلا به یک بیماری روانشناختی را افزایش دهد، از جمله:
سابقه بیماری روانشناختی در یک خویشاوند مانند پدر و مادر یا خواهر و برادر
شرایط استرس زای زندگی، مانند مشکلات مالی، مرگ یک دوست یا طلاق
یک وضعیت پزشکی (مزمن) مانند دیابت
آسیب مغزی در نتیجه یک آسیب جدی (آسیب دیدگی مغزی) مانند ضربه شدید به سر
تجربیات آسیب زا، مانند جنگ نظامی یا حمله
استفاده از الکل یا داروهای دیگر
مورد سوءاستفاده قرار گرفتن یا نادیده گرفته شدن در دوران کودکی
دوستان و روابط سالم کم
گاهی در نتیجه یک بیماری روانشناختی که از قبل وجود داشته است.
بیماری روانشناختی شایع است. در هر سال حدود 1 از 5 بزرگسال دارای یک بیماری روانشناختی هستند. بیماری روانشناختی می تواند در هر سنی، از کودکی تا سالهای بزرگسالی شروع شود، اما بیشتر موارد در اوایل بزرگسالی آغاز می شود.
اثرات بیماری روانی می تواند موقت یا طولانی باشد. همچنین می توانید بیش از یک اختلال عصبی را همزمان داشته باشید. به عنوان مثال، شما ممکن است دچار افسردگی و اختلال در مصرف مواد باشید.
عوارض
بیماری روانشناختی عامل اصلی ناتوانی است. بیماری روانشناختی درمان نشده می تواند باعث ایجاد مشکلات عاطفی شدید، رفتاری و سلامت جسمی شود. عوارضی که گاه با بیماری روانشناختی مرتبط است شامل موارد زیر است:
نارضایتی و کاهش لذت زندگی
درگیری های خانوادگی
مشکلات روابط
انزوای اجتماعی
مشکلات مربوط به دخانیات، الکل و سایر داروها
مشکلات مربوط به کار یا مدرسه
مشکلات حقوقی و مالی
فقر و بی خانمانی
خودزنی و آسیب رساندن به دیگران، از جمله خودکشی یا قتل
سیستم ایمنی بدن ضعیف است، بنابراین بدن شما در برابر عفونت ها مقاومت کمی دارد
بیماری های قلبی و سایر شرایط پزشکی
پیشگیری
هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از بیماری های روانشناختی وجود ندارد. اما اگر دچار این بیماری ها هستید، اقدام به کنترل استرس، افزایش آستانه تحمل و افزایش اعتماد به نفس، ممکن است به کنترل علائم شما کمک کند. این مراحل را دنبال کنید:
به علائم هشدار دهنده توجه کنید. با پزشک یا درمانگر خود کار کنید تا بدانید چه عاملی باعث ایجاد علائم شما می شود. طرحی تهیه کنید تا بدانید در صورت بازگشت علائم چه باید کرد. در صورت مشاهده هرگونه تغییر در علائم با پزشک یا درمانگر خود تماس بگیرید. در نظر بگیرید که اعضای خانواده یا دوستان خود را برای تماشای علائم هشدار دهنده درگیر کنید.
مراقبت های معمول پزشکی را دریافت کنید. از معاینه ها یا مراجعه به پزشک مراقبت های اولیه خود غافل نشوید، به خصوص اگر احساس خوبی ندارید. ممکن است شما از نظر سلامتی مشکل جدیدی داشته باشید که باید درمان شود، یا ممکن است عوارض جانبی دارو را تجربه کنید.
در صورت نیاز کمک بخواهید. اگر منتظر بمانید تا علائم خود به خود بهبود یابد، شرایط بهداشت روانی می تواند مشکل تر باشد. درمان طولانی مدت نگهداری، همچنین ممکن است به جلوگیری از عود علائم کمک کند.
مراقب خودت باشید. خواب کافی، تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم از اهمیت زیادی برخوردار است. سعی کنید یک برنامه منظم داشته باشید. اگر در خواب مشکل دارید یا در مورد رژیم و فعالیت بدنی سؤال دارید با ارائه دهنده مراقبت های اولیه صحبت کنید.
برای اطلاعات بیشتر به موسسه سلامت مغز دانا مراجعه کنید.
منبع:
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).