مقدمه
اختلال روانی مشکل سلامت روان نیز نامیده می شود. به طیف گسترده ای از شرایط سلامت روان اشاره دارد. اختلالاتی که بر خلق و خو، تفکر و رفتار شما تأثیر می گذارد.
نمونه هایی از بیماری های روانی عبارتند از افسردگی، اختلالات اضطرابی، اسکیزوفرنی، اختلالات خوردن و رفتارهای اعتیادآور. بسیاری از مردم هر از گاهی نگرانی های مربوط به سلامت روان دارند.
اما نگرانی در مورد سلامت روان زمانی به یک بیماری روانی تبدیل می شود که علائم و نشانه های مداوم باعث استرس مکرر شده باشد. شرایطی که بر توانایی فرد برای عملکرد مناسب تأثیر بگذارد.
یک بیماری روانی می تواند فرد را ناتوان کند. در زندگی روزمره او، مانند مدرسه، محل کار یا روابط، مشکلاتی ایجاد کند. در بیشتر موارد، علائم را می توان با ترکیبی از داروها و گفتار درمانی (روان درمانی) مدیریت کرد.
علائم و نشانه های اختلال روانی
بسته به نوع اختلال روانی، شرایط و سایر عوامل می تواند متفاوت باشد. علائم یک اختلال روانی می تواند بر احساسات، افکار و رفتارها تأثیر بگذارد.
نمونه هایی از علائم و نشانه ها عبارتند از:
- احساس غمگینی یا ناراحتی
- تفکر آشفته یا کاهش توانایی تمرکز
- ترس یا نگرانی بیش از حد، یا احساس گناه شدید
- تغییرات خلقی شدید
- کناره گیری از دوستان و فعالیت ها
- خستگی قابل توجه، انرژی کم یا مشکلات خواب
- جدا شدن از واقعیت (هذیان)، پارانویا یا توهم
- ناتوانی در کنار آمدن با مشکلات یا استرس های روزانه
- مشکل در درک و ارتباط با موقعیت ها و افراد
- مشکلات مصرف الکل یا مواد مخدر
- تغییرات عمده در عادات غذایی
- میل جنسی تغییر می کند
- خشم بیش از حد، خصومت یا خشونت
- تفکر خودکشی
گاهی اوقات علائم یک اختلال سلامت روان به صورت مشکلات جسمی مانند درد معده، کمر درد، سردرد یا سایر دردهای غیر قابل توضیح ظاهر می شود.
برای درمان یک اختلال روانی چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم بیماری روانی دارید، به ارائه دهنده مراقبت های اولیه یا یک متخصص سلامت روان مراجعه کنید. اکثر بیماری های روانی به خودی خود بهبود نمی یابند. در صورت عدم درمان، بیماری روانی ممکن است در طول زمان بدتر شود. درنتیجه مشکلات جدی ایجاد کند.
اگر افکار خودکشی دارید افکار و رفتار خودکشی در برخی از بیماری های روانی رایج است. اگر فکر می کنید ممکن است به خود آسیب برسانید یا اقدام به خودکشی کنید، فورا کمک بگیرید: تفکر خودکشی به خودی خود بهتر نمی شود – پس کمک بگیرید. ما در انستیتو سلامت مغز دانا در کنارتان هستیم. با ما در تماس باشید.
کمک به یک عزیز
اگر فرد مورد علاقه شما علائم اختلال روانی را نشان می دهد، در مورد نگرانی های خود با او گفتگوی صادقانه داشته باشید. ممکن است نتوانید کسی را مجبور به دریافت مراقبت های حرفه ای کنید. اما می توانید او را تشویق و حمایت کنید.
همچنین می توانید به عزیزتان کمک کنید تا یک متخصص سلامت روان واجد شرایط را پیدا کند و یک قرار ملاقات بگذارد. حتی ممکن است بتوانید با او به قرار ملاقات بروید. اگر فرد مورد علاقه شما به خود آسیب رسانده است یا قصد انجام آن را دارد، او را به بیمارستان ببرید. یا برای کمک اورژانس تماس بگیرید.
علل اختلال روانی
به طور کلی تصور می شود که بیماری های روانی توسط عوامل ژنتیکی و محیطی مختلفی ایجاد می شوند. صفات ارثی بیماری روانی بیشتر در افرادی دیده می شود که خویشاوندان خونی آنها نیز بیماری روانی دارند.
برخی از ژن ها ممکن است خطر ابتلا به یک اختلال روانی را افزایش دهند. همچنین شرایط زندگی فرد ممکن است باعث آن شود. قرار گرفتن در محیط در معرض عوامل استرس زا، شرایط التهابی، سموم، الکل یا مواد مخدر در دوران بارداری گاهی می تواند با ابتلا به اختلال روانی مرتبط باشد.
شیمی مغز
انتقال دهنده های عصبی مواد شیمیایی مغزی هستند که به طور طبیعی وجود دارند. این مواد سیگنال ها را به سایر قسمت های مغز و بدن منتقل می کنند. هنگامی که شبکه های عصبی مربوط به این مواد شیمیایی مختل می شوند، عملکرد گیرنده های عصبی و سیستم های عصبی تغییر می کند. درنتیجه منجر به افسردگی و سایر اختلالات عاطفی می شود.
عوامل خطر برای ابتلا به یک اختلال روانی
برخی عوامل ممکن است خطر ابتلا به یک بیماری روانی را افزایش دهند. از جمله:
- سابقه بیماری روانی در یکی از خویشاوندان خونی، مانند والدین یا خواهر و برادر
- موقعیت های استرس زا در زندگی، مانند مشکلات مالی، مرگ یکی از عزیزان یا طلاق
- یک وضعیت پزشکی مداوم (مزمن)، مانند دیابت
- آسیب مغزی در نتیجه یک آسیب جدی (آسیب مغزی تروماتیک)، مانند ضربه شدید به سر
- تجربیات آسیب زا، مانند جنگ یا حمله
- استفاده از الکل یا مواد مخدر تفریحی
- سابقه سوء استفاده یا بی توجهی در دوران کودکی
- دوستان کم یا روابط سالم کم
- یک بیماری روانی قبلی
بیماری روانی شایع است. از هر 5 بزرگسال، 1 نفر در هر سال به بیماری روانی مبتلا می شود. بیماری روانی می تواند در هر سنی شروع شود. می تواند از دوران کودکی شروع شود یا سال های بعدی بزرگسالی، اما بیشتر موارد در زندگی زودتر شروع می شوند.
اثرات بیماری روانی می تواند موقت یا طولانی مدت باشد. همچنین فرد ممکن است همزمان بیش از یک اختلال سلامت روان داشته باشد. به عنوان مثال، ممکن است افسردگی و اختلال مصرف مواد داشته باشد.
عوارض یک اختلال روانی
بیماری روانی عامل اصلی ناتوانی است. بیماری روانی درمان نشده می تواند باعث مشکلات شدید سلامت عاطفی، رفتاری و جسمی شود. عوارضی که گاهی با بیماری روانی مرتبط است عبارتند از:
- ناراحتی و کاهش لذت از زندگی
- درگیری های خانوادگی
- مشکلات رابطه
- ایزوله سازی اجتماعی
- مشکلات تنباکو، الکل و سایر مواد مخدر
- از دست دادن کار یا مدرسه یا سایر مشکلات مربوط به کار یا مدرسه
- مشکلات حقوقی و مالی
- فقر و بی خانمانی
- خودآزاری و آسیب رساندن به دیگران، از جمله خودکشی یا قتل
- سیستم ایمنی ضعیف شده، بنابراین بدن شما برای مقاومت در برابر عفونت ها مشکل دارد.
- بیماری قلبی و سایر شرایط پزشکی
پیشگیری از ابتلا به یک اختلال روانی
هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از بیماری روانی وجود ندارد. با این حال، اگر شما یک بیماری روانی دارید، انجام اقداماتی برای کنترل استرس، افزایش انعطاف‌پذیری و افزایش عزت نفس پایین ممکن است به کنترل علائم شما کمک کند.
این مراحل را دنبال کنید:
- به علائم هشدار دهنده توجه کنید.
- با پزشک یا درمانگر خود همکاری کنید تا بدانید چه چیزی ممکن است علائم شما را تحریک کند.
- برنامه ریزی کنید تا بدانید در صورت بازگشت علائم چه باید بکنید.
- در صورت مشاهده هرگونه تغییر در علائم یا احساس خود با پزشک یا درمانگر خود تماس بگیرید.
- اعضای خانواده یا دوستان را برای مشاهده علائم هشدار مشارکت دهید.
- مراقبت های پزشکی روتین دریافت کنید.
- معاینات را نادیده نگیرید یا از مراجعه به ارائه دهنده مراقبت های اولیه خود صرف نظر نکنید. به خصوص اگر احساس خوبی ندارید.
- ممکن است مشکل سلامتی جدیدی داشته باشید که باید درمان شود. یا ممکن است عوارض جانبی دارو را تجربه کنید.
- وقتی به آن نیاز دارید کمک بگیرید.
- اگر صبر کنید تا علائم بدتر شوند، درمان بیماری‌های روانی سخت‌تر می‌شود.
- درمان نگهدارنده طولانی مدت همچنین ممکن است به جلوگیری از عود علائم کمک کند.
- مراقب خودتان باشید.
- خواب کافی، تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم مهم هستند.
- سعی کنید یک برنامه منظم داشته باشید.
- اگر مشکل خواب دارید یا در مورد رژیم غذایی و فعالیت بدنی سوالی دارید با ارائه دهنده مراقبت های اولیه خود صحبت کنید.
- تیم تخصصی با به روز ترین تکنولوژی ها در کنار شماست. با ما در تماس باشید زیرا هدف ما ارتقاء سلامت روان شماست.
منبع: Mental illness – Symptoms and causes – Mayo Clinic
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.