مقدمه

سلام

من دکتر محمد نامی هستم، مدیر مرکز سلامت مغز و دبیر انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس. به همراه همکارم دکتر فرشاد نظر آقایی، مدیر آکادمی مدیتیشن فارس و همینطور همکاران در تیم  تخصصی مرکز سلامت مغز، شما را به این برنامه دعوت می کنیم. لازم است قبل از انجام تمرینات مدیتیشن هندسی بر پایه مغز لطفا به این مقدمه گوش کنید. با مدیتیشن هندسی بر پایه دینامیک مغز (BB-FGM) به دنیا به گونه ای متفاوت از قبل می توان نگاه کرد.

سوال این است که چرا باید به این روش مدیتیشن پرداخت؟ چه کاری برای ما می تواند انجام دهد؟ دلایل زیادی هست که به برخی از آن ها در این مقدمه کوتاه می توان اشاره کرد. فهرست بلند بالای منافع مدیتیشن را می توانیم در منابع علمی ببینیم. در عین حال این روش خاص مدیتیشن یعنی مدیتیشن هندسی بر پایه دینامیک مغز را با توجه به مستقل بودنش از سن، جنس، فرهنگ، پایه های اعتقادی خاص یا متغیرهای مشابه، می توان به عنوان روشی فراگیر در نظر گرفت. این روش بر پایه مشاهدات علمی در قالب مطالعات علوم اعصاب و علوم شناختی در سال های اخیر مورد توجه و تایید سیستم پژوهشی تخصصی در دانشگاه بوده است.

این روش به فرد امکان تجربه حس عمیق ذهن آگاهی و تن آرامی را می دهد. هر زمان و هر کجا که اراده کنیم و بخواهیم می توانیم آن را انجام دهیم. منافع جسمی، رفتاری، شناختی و حسی این رویکرد را بعد از مدت کمی تمرین، می توان در زندگی دید. هنگامی که در حال گوش دادن به فایل های صوتی هستیم، در حالت نشسته و بسته بودن چشم ها، الگوی فعالیت الکتریکی در مغز آهسته می شود. در ابتدا تمرینات با گوش دادن به صداهایی که اصطلاحا صداهای سفید نامیده می شوند، شروع می شود. در ادامه، جلسه به جلسه لازم است به توضیحات متخصص گوش کرده و دستورالعمل ها را مرحله به مرحله انجام دهیم.

در این تمرینات توجه و هوشیاری به شکل برانگیخته بر نواحی مختلفی از بدن معطوف می شود. درضمن، ریتم و آهنگ تنفس، توجه را همراهی می کند. هماهنگی و هارمونی که در نتیجه این تمرینات در توزیع فرکانس و دامنه امواج مغزی ایجاد می شود، احساس ذهن آگاهی، تن آرامی و ذهن آرامی خاصی را به ما می دهد. احتمالا تجربه چنین احساسی را از قبل نداشته ایم. در واقع، زمانیکه شخص در حالت مدیتیشن عمیق فرو می رود، امواج به حالتی از آرمیدگی می رسند که البته با حس هوشیاری پایدار همراه است. به گونه ای که ذهن هوشیار و بدن آرام است.

مدیتیشن هندسی بر پایه دینامیک مغز برای مغز فضای پویای ویژه ای ایجاد می کند. همانطور که ورزش باعث ورزیده شدن بدن می شود، بر پایه شواهد علمی، مدیتیشن به مغز توان کارکرد بهینه می دهد. مسیرهای جدیدی شکل می گیرند، به گونه ای که ارتباط بین دو نیمکره مغز صورت جدیدی پیدا می کند. متخصصین به این حالت هم آوایی در مغز می گویند.

کارکرد نیمکره چپ مغز در قالب تکالیف مرتبط با توالی، منطق، ریاضی و زمان بندی می باشد. کارکرد نیمکره راست خطی نیست و تفکر اتنزاعی، شهودی، خلاقیت، تصویرسازی کلی در این نیمکره کد گذاری می شود. بسیاری از ما از یک نیمکره مغز بیش از دیگری استفاده می کنیم که باعث عدم قرینگی می شود. مطالعات متعدد نقشه برداری نشان داده اند که در مغز افراد به خصوص، مانند هنرمندان، مخترعین و افراد خلاق قرینگی بیشتری در الگوی الکتریکی  بین دو نیمکره مغزشان وجود دارد.

روش مدیتیشن هندسی بر پایه نقشه مغزی به شکلی تنظیم شده که در بسیاری از تکنیک ها کمک می کند دو نیمکره با هم هماهنگ تر کار کنند. بدین ترتیب هارمونی ویژه ای در این امواج ایجاد شود. دانشمندان مغز و اعصاب به این حالت هم آوایی فراگیر در مغز یا whole brain synchronization   می گویند. در این حالت الگوی گردش خون مغز و توزیع واسطه های شیمیایی عصبی در مغز هم آرایش جدیدی به خود می گیرند. هم چنین احساس سیال بودن جریان تفکر، پردازش اطلاعات و کارکردهایی مثل حافظه، توجه، تمرکز و کنترل هیجانی شناختی به شکلی کارآمد تر در می آیند.

بر پایه شواهد علمی موجود، مواد شیمیایی خاصی وجود دارند که در قالب تمرینات مدیتیشن، تولید آن ها در بدن بیشتر می شود. تعداد آنها زیاد است اما برای مثال می توان هورمون رشد را نام برد که باعث تقویت کاکرد و قوام استخوان قلب و عضلات می شود. به علاوه ذخیره چربی بدن را کاهش می دهد. هم چنین ماده ای به نام DHEA افزایش می یابد. این ماده به تقویت کارکد حافظه ، بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن کمک می کند و باعث احساس غالب سلامتی می شود. گابا نیز ماده ایست که منجر به کاهش اضطراب و آرمیدگی مغز حین خواب می شود. مدیتیشن می تواند باعث افزایش این ماده در نواحی کلیدی مغز شود. اگر کسی از افسردگی، اضطراب یا اعتیاد رنج می برد می توان توضیح داد که چگونه با کمک مدیتیشن می تواند از این مشکلات رهایی یابد.

هر کدام از ما در استرس های روزانه و تنش های فردی و اجتماعی دارای یک سطح آستانه می باشیم. هنگامیکه فشار روانی از این حد آستانه بالاتر می رود، از مکانیسم های انطباقی استفاده می کنیم. اما این مکانیسم ها نیز محدود هستند. با انباشته شدن این فشارها روی هم به نقطه ای میرسیم که دیگر تحمل شرایط راحت نمی باشد. وقتیکه اوضاع در کنترل ما نباشد، اختلالات خلقی، رفتاری و شناختی ظهور میابند.

مدیتیشن هندسی بر پایه دینامیک مغز به بالا بردن این سطح آستانه کمک می کند. گویی فرد را به فردی مقاوم تر و منعطف تر تبدیل می کند. با این روش می توان خشم، اضطراب، وسواس، بی قراری، بیخوابی، عادت های نامناسب و ناکارآمدی های دیگر را با رویکرد غیر دارویی کنترل کرد. البته هر فرد متناسب با مشکلات و انتظارات خود باید شیوه منحصر به فردی را بر اساس توصیه های تیم تخصصی دنبال کند. گاهی در کنار مدیتیشن استفاده از تکنولوژی های عصبی نیز مورد نیاز است.  مانند تصویربرداری مغزی، تحریک و تقویت شبکه های کارکردی قشر مغز، همراه با رویکرد هایی مانند رفتاردرمانی، شناخت درمانی و CRT. تلفیق این روش های تکنولوژی مغز با مدیتیشن، برای اولین بار در ایران و حتی دنیا رویکرد خاصی را به وجود آورده است که بسیار هیجان انگیز می باشد.

مشکلات جلسه به جلسه کمتر شده و لایه به لایه به ظرفیت های جالب کارکرد مغز خود پی می بریم. آرامش درونی و توازن طبیعی را خواهیم یافت. مدیتیشن هندسی بر پایه دینامیک مغز قادر است به توان شناختی ما، حافظه و توجه و کنترل خلقی – هیجانی و شناختی ما کمک کند. ذهن آرام، فیزیولوژی بیش برانگیخته ما را آرام کرده و تغییراتی در بیوشیمی سیستم مغزی و عصب شناختی، سیستم درون ریز و ایمنی بدن ما ایجاد می کند. همینطور که بر پایه این روش به تمریناتمان ادامه می دهیم به تجربه هارمونی ذهنی بیشتر نزدیک می شویم. این همان حالتی است که تجربه “اکنون” را به خوبی در آن لمس می کنیم. به عبارتی همان ذهن آگاهی می باشد.

برای رسیدن به این تجربه تمرینات و مداخله های بسیار دقیقی را در روش مدیتیشن هندسی بر پایه دینامیک مغز تنظیم کرده ایم. روش مدیتیشن هندسی بر پایه دینامیک مغز شما را به موازنه امواج و بهینه شدن کارکردهای مغزی-شناختی هدایت می کند. امواج بتا و بتا با فرکانس بالا را به گونه ای تعدیل می کند. امواجی که در حالت های انگیزشی مثبت وجود دارند، به نوعی تقویت می شوند. هنگامیکه فرکانس امواج آلفا، دلتا و تتا به موازنه مطلوبی در دو نیمکره و نواحی جلوی سر و پشت سری برسند، نتیجه مطلوب خواهد بود. در مرکز سلامت مغز دانا و آکادمی مدیتیشن فارس هدف این است که این فناوری (BBFGM) برای همگان و با هزینه مناسب قابل دسترسی باشد. این کمک می کند در جامعه ای آرام تر، سالم تر و مطلوب تری از بعد سلامت روان زندگی کنیم.

روش کار

به برنامه مدیتیشن هندسی بر پایه دینامیک مغز BBFGM خوش آمدید. اگر هنوز به فایل مقدمه گوش نکرده اید، پیشنهاد می کنیم در ابتدا به فایل گوش کنید. توضیحات مقدمه از این نظر مهم هستند که به ما کمک می کنند چه انتظاری از فرآیند داشته باشیم و در طی انجام تمرینات مدیتیشن هندسی، با یا بدون استفاده از تکنولوژی عصبی چه اتفاقی در مغز ما می افتد.

برای انجام تمرینات لازم است که مکان آرامی را انتخاب کنید و در وضعیتی آرام و راحت قرار بگیرید به طوری که ذهن بر وضعیت قرار گیری بدن متمرکز نباشد. ترجیحا از هدفون استریو استفاده شود. اسپیکرهای معمولی توصیه نمی شود. در صورت داشتن گزینه تقویت صدا، ابتدا آن را خاموش کنید. چشم های خود را بسته و آرام باشید. کافی است به فایل صوتی صداهای سفید و یا هر یک از فایل های صوتی تکنیک های مدیتیشن هندسی به ترتیب گوش داده و بر روی آن ها متمرکز شوید. معمولا حدود 8 تا 10 دقیقه طول می کشد تا افرادی که تجربه طولانی مدیتیشن را ندارند، اثر آن را احساس کنند.

تمرکز بر پایه ذهن آگاهی و ایجاد هم آوایی امواج فرکانس پایین در مغز تجربه آرامش را به همراه دارد. اگر ذهن ما پراکنده باشد دوباره باید روی ریتم تنفس خود متمرکز شویم. هر چقدر عمق مدیتیشن را بیشتر احساس کنیم، متوجه خواهیم شد که به تعداد و عمق تنفس کم تری نیاز داریم. هرچقدر مهارت ما در مدیتیشن هندسی بر پایه دینامیک مغز بیشتر شود، افکار مرتبط با اضطراب، ترس و نگرانی کمتر روی فیزیولوژی بدن ما تاثیر گذار است. در واقع پی خواهیم برد که چگونه افکار، از افکار مزاحم و تجربه اضطراب گرفته تا افکار سازگار و خوشایند، بر فیزیولوژی بدن و سرعت تنفس تاثیر می گذارند. حالت پایدار (هارمونی ذهنی) را در حین انجام مدیتیشن و بعد از آن تجربه خواهیم کرد.

گاهی دو تا سه جلسه طول می کشد که فرد به تکنیک ها و تکنولوژی عصبی عادت کند. باید توجه داشت که جلسات نیم ساعته را 1-2 بار در روز انجام دهیم. هدف از تمرینات، تقویت حالتی است که ما آن را ذهن آرامی-تن آرامی (mind awake-body asleep) می نامیم.

 استفاده مداوم از تکنیک های مدیتیشن هندسی و استفاده کمکی از تکنولوژی عصبی شامل: تحریک و تقویت امواج مغزی، نوروفیدبک، بیوفیدبک، CBT، CRT، نقشه برداری از مغز و واقعیت مجازی، به برقراری هارمونی امواج مغزی و سیستم اعصاب خودکار کمک می کند. با تجربه مدیتیشن و تاثیر آن روی بهبود و ارتقا کارکرد شناختی و خلقی، نه تنها می توانیم از علائم اضطراب، افسردگی، وسواس، بی خوابی، زودرنجی و مشکلات مشابه بسیار فاصله بگیریم، بلکه می توانیم مغز آگاه تر، آرام تر و کارآمدتری داشته باشیم.

به برنامه مدیتیشن هندسی بر پایه دینامیک مغز خوش آمدید.

لطفا با هدفون استریو به فایل های صوتی گوش کنید

لفا جهت اطلاعات بیشتر و دریافت خدمات تخصصی-تشخیصی و مداخله ای در قالب مدیتیشن هندسی بر پایه دینامیک مغز ثبت نام کنید.