گاندالف در “ارباب حلقه ها” گفت: “اگر جایی دچار شک شدید، از حس بویایی خود تبعیت کنید.” با وجود توصیه‌های گاندالف، انسان تمایل دارد خود را “میکروسمیک” تلقی کند – “یعنی موجودی که حس بویایی ضعیفی دارد.” تصور می شود که توانایی مکان یابی انسان در درجه اول به حواس بینایی و شنوایی متکی است. به ویژه، تفاوتهای ظریف بین ورودی ها به چشم و گوش توسط مغز شناسایی شده و باعث ایجاد تجربیات سه بعدی در هنگام مکان یابی می شود.
اگرچه انسان همچنین دو مسیر جداگانه در بینی دارد که به طور همزمان از نواحی متفاوتی در فضا اطلاعات بویایی را دریافت می کند، اما به طور گسترده ای تصور می شود که اختلاف بین سوراخ های بینی در غلظت بو اطلاعات مربوط به جهت را در انسان ارائه نمی دهد، مگر اینکه آن بو باعث تحریک عصب سه قلو شود (یعنی گرمی، احساس سردی، تندی، سوزن سوزن شدن یا الکتریسیته) که در این حالت واقعاً سیستم سه قلو است که نشانه ای جهت دار ایجاد می کند.
با این حال، یک مطالعه جدید که توسط وو و همکارانش در انستیتوی روانشناسی آکادمی علوم چین انجام شده است، استدلال متفاوتی را ارائه می دهد.
وو و همکارانش سطوح مختلفی از اختلاف غلظت دوتایی را بر پایه یک الگوی قضاوت، مبتنی بر جریان نوری معرفی کردند – یک نوع منحصر به فرد از محرک های بصری که الگوی حرکت ظاهری عناصر سطح را در یک صحنه بصری ثبت می کند و احساس خیالی حرکت را در ناظران ثابت، القا می کند.
اثر، بستگی به نسبت غلظت بو بین دو سوراخ بینی دارد تا اختلاف عددی غلظت بین دو سوراخ بینی.
بوهایی که در این مطالعه از آنها استفاده کردند، فنیل اتیل الکل و وانیلین بودند که به ترتیب بوهایی مانند گل رز و وانیل دارند و فقط عصب بویایی را فعال می کنند.
نتایج حاصل از آزمایش دقیق روانشناسی در چهار آزمایش شامل 180 شرکت کننده، نشان داد که یک اختلاف دوتایی متوسط باعث تفاوت در جهت درک شده توسط گیرندگان و حرکت آن ها خود به سمت غلظت بالاتر در رفتارهای یادآور حس بینایی استریو (یعنی درک دو چشمی) می شود، با این وجود شرکت کنندگان قادر نبودند بیان کنند کدام سوراخ بینی غلظت بیشتری را درک می کند.
دکتر ژو ون، نویسنده ارشد این مطالعه اظهار داشت: “کار ما شواهد رفتاری روشنی را نشان می دهد که انسان دارای احساس بویایی استریو است که ناخودآگاه مکان یابی را تقویت می کند.”
“این یافته ها ماهیت چندگانه حس ادراک را نشان می دهد و می تواند راهنمایی برای طراحی و توسعه سیستم های واقعیت مجازی بویایی برای انسان باشد.”
برای اطلاعات بیشتر به موسسه سلامت مغز دانا مراجعه کنید.
منبع:
“Humans navigate with stereo olfaction”. by Yuli Wu et al.
PNAS
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.