صرع یک بیماری عصبی است که باعث تشنج های غیرقابل تحریک و مکرر می شود. تشنج عبارت است از هجوم ناگهانی فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در مغز شما. پزشکان صرع را زمانی تشخیص می دهند که شما دو یا چند تشنج بدون هیچ دلیل قابل شناسایی دیگری داشته باشید. 50 میلیون نفر در سراسر جهان، بر اساس سازمان بهداشت جهانی (WHO) و تقریبا 3.5 میلیون نفر در ایالات متحده به صرع مبتلا هستند.
هر کسی ممکن است به صرع مبتلا شود. اما رایج ترین حالت در کودکان خردسال و سالمندان شیوع دارد . طبق تحقیقات منتشر شده در سال 2021 ، مردان بیشتر از زنان به صرع مبتلا می شوند. احتمالاً به دلیل قرار گرفتن در معرض عوامل خطر بیشتر مانند مصرف الکل و ضربه به سر.
دو نوع اصلی تشنج عبارتند از:
- تشنج عمومی
- نوع دوم تشنج های کانونی
تشنج عمومی کل مغز شما را تحت تاثیر قرار می دهد. تشنجهای کانونی یا جزئی، فقط یک قسمت از مغز شما را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
تشنج خفیف ممکن است به سختی قابل تشخیص باشد. ممکن است فقط چند ثانیه طول بکشد، و ممکن است تا زمانی که اتفاق می‌افتد، بیدار بمانید. تشنج شدیدتر می تواند باعث اسپاسم و انقباضات غیرقابل کنترل عضلانی شود. آنها می توانند از چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشند. و ممکن است باعث سردرگمی یا از دست دادن هوشیاری شوند. پس از آن، ممکن است هیچ خاطره ای از وقوع تشنج نداشته باشید.
در حال حاضر هیچ درمانی برای صرع وجود ندارد. اما می توان آن را با داروها و استراتژی های دیگر مدیریت کرد.
علائم صرع چیست؟
تشنج علامت اصلی صرع است. علائم در افراد مختلف و با توجه به نوع آن متفاوت است.
تشنج کانونی (جزئی).
تشنج کانونی آگاهانه (که قبلاً تشنج جزئی ساده نامیده می شد) شامل از دست دادن هوشیاری نیست. علائم عبارتند از:
- تغییرات در حس چشایی، بویایی، بینایی، شنوایی یا لامسه
- سرگیجه
- گزگز اندام ها
تشنج های ناآگاه کانونی (که قبلاً تشنج جزئی پیچیده نامیده می شد) شامل از دست دادن هوشیاری یا هوشیاری است. علائم دیگر عبارتند از:
- نگاه خالی از معنا
- عدم پاسخگویی
- انجام حرکات تکراری
تشنج عمومی
این نوع تشنج کل مغز را درگیر می کند.
انواع فرعی عبارتند از:
- تشنج فقدان . در گذشته به تشنج های فقدان «تشنج کوچک» می گفتند. آنها معمولاً باعث از دست دادن هوشیاری کوتاه، یک خیره شدن خالی و ممکن است باعث حرکات تکراری مانند تکان لب یا پلک زدن شوند.
- تشنج تونیک . تشنج تونیک باعث سفتی ناگهانی در عضلات پاها، بازوها یا تنه می شود.
- نوع تشنج آتونیک تشنج آتونیک منجر به از دست دادن کنترل عضلانی می شود. به آنها «تشنج سقوط» نیز می‌گویند، زیرا از دست دادن ناگهانی قدرت عضلانی می‌تواند باعث سقوط ناگهانی شما شود.
- نوع تشنج کلونیک تشنج کلونیک با حرکات ماهیچه ای مکرر و ناگهانی صورت، گردن و بازوها مشخص می شود.
- تشنج میوکلونیک تشنج میوکلونیک باعث انقباض سریع خود به خودی دست ها و پاها می شود. گاهی اوقات این تشنج ها با هم جمع می شوند.
- تشنج تونیک-کلونیک . تشنج های تونیک-کلونیک در گذشته “تشنج بزرگ” نامیده می شد . علائم عبارتند از:
- سفت شدن بدن
- تکان دادن اندام ها
- از دست دادن کنترل مثانه یا روده
- گاز گرفتن زبان
- از دست دادن هوشیاری
پس از تشنج، ممکن است به یاد نداشته باشید که یک تشنج داشته اید. یا ممکن است برای چند ساعت کمی احساس بیماری کنید.
کمک های اولیه برای تشنج
مهم است که توجه داشته باشید که بیشتر تشنجها نیازی به مراقبت های پزشکی اورژانسی ندارند. و شما نمی توانید پس از شروع آن را متوقف کنید.
وقتی با کسی هستید که تشنج خفیف دارد:
- تا زمانی که تشنج او تمام شود و بیدار شود، در کنار او بمانید.
- پس از بیدار شدن، آنها را به یک مکان امن راهنمایی کنید. و به آنها بگویید چه اتفاقی می افتد.
- آرام باشید و سعی کنید دیگران را آرام نگه دارید.
- آرام صحبت کن
- به فرد کمک کنید تا با خیال راحت به خانه برسد.
اگر فرد دچار تشنج تونیک-کلونیک است که باعث تکان خوردن کنترل نشده می شود:
- فرد را روی زمین راحت کنید.
- آنها را به آرامی به پهلویشان بچرخانید تا به آنها کمک کنید نفس بکشند.
- هر گونه اشیاء خطرناک را دور از آنها پاک کنید.
- چیزی نرم زیر سرشان بگذارید.
- اگر عینک می زنند، آن را بردارید.
- هر لباسی مانند کراوات را که ممکن است بر تنفس تأثیر بگذارد، گشاد کنید.
- زمان صرع و تشنج را تعیین کنید. و اگر بیشتر از 5 دقیقه طول کشید با 911 تماس بگیرید.
هنگامی که فردی تشنج می کند، مهم است که :
- سعی نکنید حرکات او را متوقف کنید
- چیزی را در دهان آنها نگذارند
- به فرد غذا یا آب ندهید تا زمانی که کاملا هوشیار شوند.
چه چیزی باعث صرع می شود؟
در حدود نیمی از افراد مبتلا به صرع به گفته سازمان جهانی بهداشت، علت آن قابل تعیین نیست. عوامل مختلفی می توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند، مانند:
- آسیب مغزی تروماتیک یا سایر ضربه های سر
- اسکار مغزی پس از آسیب مغزی (صرع پس از سانحه)
- بیماری جدی یا تب بسیار بالا
- سکته مغزی، که باعث می شود حدود نیمی بر اساس CDC، موارد صرع در افراد مسن در صورت عدم وجود علت قابل شناسایی
- کمبود اکسیژن به مغز
- تومور مغزی یا کیست
- زوال عقل ، از جمله بیماری آلزایمر
- استفاده مادر از برخی داروها، آسیب های دوران بارداری، ناهنجاری مغزی، یا کمبود اکسیژن در بدو تولد
- شرایط عفونی مانند HIV و ایدز و مننژیت
- اختلالات ژنتیکی یا رشدی یا بیماری های عصبی
صرع می تواند در هر سنی ایجاد شود، اما تشخیص معمولا در اوایل کودکی یا بعد از 60 سالگی صورت میگیرد.
آیا صرع ارثی است؟
به گفته بنیاد صرع، محققان برای اولین بار ژن های مرتبط با صرع را در اواخر دهه 1990 شناسایی کردند. از آن زمان، آنها بیش از 500 ژن تصور می شود که به توسعه صرع کمک کند. برخی از ژن ها با انواع خاصی از صرع مرتبط هستند. به عنوان مثال، افراد مبتلا به سندرم Dravet اغلب تغییرات غیر طبیعی در ژن SCN1A خود دارند.
همه ژن های مرتبط با صرع از طریق خانواده ها منتقل نمی شوند. برخی جهش های ژنی در کودکان ایجاد می شود. حتی اگر در هیچ یک از والدین وجود نداشته باشد. به این جهش‌ها «جهش‌های de novo» می‌گویند.
برخی از انواع صرع در افراد با سابقه خانوادگی شایع تر است. اما اکثر فرزندان افراد مبتلا به صرع خودشان به صرع مبتلا نمی شوند. به گفته بنیاد صرع، حتی اگر یک کودک والدین یا خواهر و برادری مبتلا به صرع داشته باشد، احتمال اینکه تا سن 40 سالگی به این بیماری مبتلا شود، هنوز کمتر از 5 درصد است.
اگر یکی از بستگان نزدیک به صرع عمومی به جای صرع کانونی مبتلا باشد، شانس ابتلا به صرع بیشتر است. اگر والدین شما به دلیل دیگری مانند سکته مغزی یا آسیب مغزی به صرع مبتلا شده اند، بر شانس شما برای ابتلا به تأثیری نمی گذارد. برخی از شرایط نادر، مانند توبروس اسکلروزیس و نوروفیبروماتوز، می توانند باعث آن شوند. این شرایط می تواند در خانواده ها ایجاد شود. ژنتیک همچنین ممکن است برخی افراد را مستعد ابتلا به صرع و تشنج ناشی از محرک های محیطی کند.
اگر صرع دارید و نگران تشکیل خانواده هستید، با یک مشاور ژنتیک مشورت کنید.
در قسمت دوم این مقاله در خصوص عوامل ایجاد کننده تشنج، روشهای تشخیصی و درمانی صحبت خواهیم کرد.
دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.