سلامت مغز کودک

در هر جامعه ای، کودکان به عنوان نسل آینده، نسلی که میزان پیشرفت و موفقیت آن جامعه را در آینده تعیین می کند، بسیار حساس و حائز اهمیت می باشند. بر این اساس رشد و تکامل آن ها به خصوص از جنبه ذهنی و شناختی بسیار تعیین کننده است. رشد و تکامل سالم، در دوران ابتدای زندگی، زمینه را برای شکوفایی و ساختن فرصت ها و موفقیت ها در حیطه های مختلف اجتماعی، شناختی، شغلی و … فراهم می سازد. اما گاهی عوامل مختلفی رشد و تکامل ذهنی آنها را تهدید می کنند.

چه عواملی ممکن است باعث ناهنجاری های ذهنی در دوران کودکی شود؟

ناهناجاری تکاملی کودکان (DBD) ممکن است قبل از زایمان یا در سال های اولیه دوران کودکی اتفاق بیفتد. این ناهنجاری ها، در اثر فاکتورهای مختلف مانند ژنتیکی و یا محیطی رخ دهند. دی بی دی، می تواند افراد را در تمام طول عمر آن ها تحت تاثیر قرار دهد. کودکان و بزرگسالان، دچار ناتوانی های شدید ذهنی و بسیاری از علائم دیگر شوند.

کودکان با ناهنجاری های ذهنی، ممکن است دچار این علائم شوند: مشکل در یادگیری، خواندن و گفتار، مشکلاتی در توجه و تمرکز، مشکلات حسی، از بین رفتن و یا کاهش عملکرد حافظه و یادآوری، مشکل در ارتباطات اجتماعی و فرآیندهای احساسی، هم چنین مشکلاتی مانند تشنج و اختلالات حرکتی.

ناهنجاری های ذهنی مانند: اوتیسم، گریز از اجتماع و تنهایی، انکسایتی شدید و افسردگی. امروزه دانشمندان معتقدند که حتی ناهنجاری هایی مانند اختلال دو قطبی و اسکیزوفرنی ممکن است در اثر بروز مشکل در تکامل ذهنی ایجاد شوند.

افراد مبتلا به ناهنجاری های ذهنی و خانواده های آن ها، بار سنگینی را از نظر هزینه، انرژی و اختلال در کیفیت زندگی متحمل خواهند شد. ازین رو تشخیص هر چه زودتر این اختلالات، می تواند بسیاری از مشکلات را کاهش دهد و حتی از بین ببرد.

اهمیت تشخیص زودهنگام ناهنجاری های ذهنی

اوتیسم (autism)

امروزه تعداد کودکانی که به اوتیسم مبتلا هستند بسیار بیش از حد انتظار والدین می باشد. در واقع از هر 68 کودک، یک نفر به این بیماری مبتلا می باشد. این ناهنجاری اخیرا بسیار نگران کننده شده است و تعداد بی شماری از تحقیقات را به خود اختصاص داده. یکی از کلیدی ترین و مهم ترین مسائل قابل توجه در درمان اوتیسم، تشخیص زود هنگام آن می باشد.

تحقیقات نشان داده است که کودکان مبتلا که در مراحل اولیه بیماری آن ها تشخیص داده شده است، بسیار در بهبود وضعیت کلی آن ها موثر بوده است. این کودکان تحصیلاتی که متناسب با وضعیت آن ها باشد را گذرانده اند و در مراحل حساس و کلیدی تکامل ذهنشان، تحت مراقبت بوده اند. نتایج نشان داده که با مهارت های اجتماعی و واکنش های بهتری در بستر اجتماع حاضر می شدند.

هم چنین خانواده های آن ها نیز یاد می گرفتند که چگونه به کودک خود در بهبود عملکرد احساسی، ذهنی و فیزیکی در طول رشد و تکامل آن ها کمک کنند.

نقص توجه-بیش فعالی (ADHD)

ناهنجاری نقص توجه-بیش فعالی یکی از رایج ترین و پرچالش ترین ناهنجاری های دوران کودکی محسوب می شود. این ناهنجاری اثرات منفی و نامطلوب زیادی برای خود فرد، خانواده و جامعه دارد. حدود 1/3 تا ½ کودکان مبتلا ممکن است این اختلال را به صورت دائم در تمام طول عمر خود داشته باشند. در مطالعه ای که کودکانی که بیماری آن ها در سن 6-8 تشخیص داده شده بود با افرادی که بین 12-14 بیماریشان تشخیص داده شد، مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که گروه دوم علائم شدیدتری را نشان میدادند.

افسردگی (depression)

نشانه های افسردگی در کودکان پیش دبستانی و دبستانی، این فرضیه را که آن ها از نظر تکاملی برای تجربه چنین ناهنجاری بسیار نابالغ هستند، رد می کند. در حال حاضر، تعداد کودکانی که از این بیماری رنج می برند بسیار نگران کننده و قابل توجه است. ازعلائم افسردگی در کودکان، می توان به کاهش اشتها، کاهش فعالیت، و افزایش خواب را نام برد.

مطالعات نشان داده که افسردگی کودکان در سال های اولیه زندگی، می تواند یکی از نشانه های ناهنجاری های ذهنی دیگر در سال های بعد باشد. بر اساس این که ذهن کودکان در سال های اولیه از نوروپلاستیسیتی بالایی برخوردار است، تشخیص افسردگی در سال های اول آن، بسیار تعیین کننده و با اهمیت می باشد.

ناهنجاریهای خواب در بین کودکان (sleep disorder)

متاسفانه آمار نشان می دهد که حدود 50 درصد کودکان ناهنجاری خواب را تجربه می کنند و تشخیص اختلال در خواب نیز در 4 درصد مشخص شده است. آشنایی با بهداشت خواب کودکان، می تواند والدین را بسیار آگاه سازد.

مشکلات خواب در صورتیکه به موقع تشخیص داده شوند، می توان از بسیاری از تبعات منفی آن مانند مشکلات یادگیری، ناهنجاری های رفتاری، عملکرد ضعیف در درس و مدرسه، خواب آلودگی در طول روز و بسیاری مشکلات دیگر، جلوگیری کرد.

obstructive sleep apnea در 1 تا 5 درصد از کودکان اتفاق می افتد. تست پلی سامنوگرافی در این موارد بسیار لازم است. زیرا این اختلالات با تست های رفتاری و معاینات فیزیکی قابل تشخیص نیستند. هم چنین Parasomnias در کودکان بسیار رایج است. راه رفتن در خواب، صحبت کردن هنگام خواب، هیجانات گیج کننده و غیر طبیعی در نیمه ابتدای شب و کابوس ها در نیمه انتهای شب، از علائم این اختلال هستند. بی خوابی رفتاری یا Behavioral insomnia یکی دیگر از مشکلات خواب رایج، در کودکان است.

در این اختلال، کودکان به دلیل خواب آلودگی و تمایل به خواب رفتن، عملکرد یادگیری ضعیفی خواهند داشت. همچنین، تشخیص restless legs syndrome نیز در کودکان می تواند بسیار مشکل و نامحسوس باشد.

اختلال استرسی بعد از حادثه (PTSD)

همه کودکان ممکن است شرایط پر استرسی را در زندگی خود تجربه کنند که چگونگی تفکرات و احساسات آن ها را تحت تاثیر قرار دهد. گاهی این شرایط بسیار شدید می شوند و کودکان، استرس شدیدی را متحمل می شوند. مانند مرگ یکی از افراد نزدیک خانواده یا دوست، قربانی خشونت های شدید و یا حتی تجاوز. در این موارد تاثیر طولانی مدتی ممکن است بر روی کودکان داشته باشد. در صورتیکه بعد از یک ماه، علائم بیماری در زندگی کودک ظاهر شود و در روابط و فعالیت های او اختلال ایجاد کند، کودک دچار این بیماری شده است. اقدامات زود هنگام، بهبودی و کیفیت زندگی کودک را می تواند بسیار تحت تاثیر قرار دهد.

این ناهنجاری ها تنها چند مثال از مشکلاتی است که کودکان ممکن است با آن ها دست و پنجه نرم کنند. اختلالاتی که در اوان کودکی ایجاد می شوند و تکامل و رشد ذهنی کودکان را مختل می کنند. با افزایش سطح آگاهی والدین، معلمان و مدیران و هم چنین استفاده از تست های سلامت مغز، این گونه ناهنجاری ها هر چه سریع تر تشخیص داده شده و قابل کنترل هستند. جامعه ای را تصور کنید که از اعضایی سالم، پویا وشاد تشکیل شده است. این جامعه همان جامعه ای است که می توانیم با آگاهی بیشتر و توجه ویژه به سلامت ذهن و رشد کودکانمان برایشان به ارمغان بیاوریم و رسالت خود را به عنوان نسل پرورش دهنده آن ها، به سرانجام برسانیم.

موسسه سلامت مغز دانا، با بروزترین دانش، تست ها و تجهیزات مدرن، می تواند شما را در رسیدن به افزایش سلامت ذهن کودکانتان یاری دهد.