سرگیجه و اختلالات تعادل
خلاصه
سرگیجه اغلب به دلیل مشکلات گوش داخلی ایجاد می شود و قابل درمان است. علل شایع سرگیجه مربوط به گوش داخلی عبارتند از:
- سرگیجه موضعی، حمله ای و خوش خیم (BPPV)
- میگرن
- التهاب دستگاه تعادل گوش داخلی (نوریت دهلیزی)
سرگیجه ممکن است به دلیل شرایط دیگری مانند فشار خون پایین و اضطراب نیز ایجاد شود. حالتی است که به نظر می رسد شما یا اطرافیانتان در حال چرخش هستید.
سرگیجه و تعادل
یکی از شایع ترین مشکلات سلامتی بزرگسالان است. می تواند طیف وسیعی از احساسات از جمله احساس سبکی سر، ضعف، بی حالی، بی ثباتی، عدم تعادل یا ضعف باشد.
سرگیجه اغلب ناشی از بیماری هایی است که بر گوش داخلی تأثیر می گذارد. در حالی که برای برخی افراد، توصیف قابل درک از سرگیجه اشان دشوار است. اما یک توصیف مناسب و شرایطی که رخ می دهد ممکن است برای رسیدن به تشخیص بسیار مفید باشد.
علائم سرگیجه
سرگیجه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- احساس حرکت (از جمله چرخیدن)، یا خود یا محیط خارجی
- بی ثباتی، از جمله دشواری در راه رفتن در یک خط مستقیم
- سبکی سر
- احساس ضعف
علائم دیگری که ممکن است همراه با سرگیجه باشد عبارتند از:
- سردرد
- تهوع و استفراغ
- خستگی
- زنگ یا صداهای دیگر در گوش (وزوز گوش)
- مشکل شنوایی
- راه رفتن سرسام آور و از دست دادن هماهنگی (آتاکسی)
- حرکات غیر معمول چشم، مانند بال زدن چشم (نیستاگموس)
- تاری دید، برای مثال هنگام حرکت، دیدن یک علامت در هنگام راه رفتن یا رانندگی مشکل است.
- مشکل در تمرکز
علائم ممکن است ثابت باشند یا بیایند و بروند. اپیزودها می توانند از چند دقیقه تا چند روز ادامه داشته باشند.
تعادل
حس تعادل شما توسط سیگنال هایی به مغز در مورد حرکت بدن و موقعیت شما نسبت به محیط کنترل می شود. مغز این اطلاعات را یکپارچه می کند و سیگنال هایی را برای حفظ تعادل به ماهیچه ها ارسال می کند.
سه سیستم حسی تعادل را مدیریت می کنند:
- بینایی
- حس عمقی – حسگرهای حرکتی در پوست، عضلات و مفاصل
- گوش های داخلی – اندام تعادل در گوش داخلی سیستم دهلیزی نامیده می شود. این بخش شامل 3 حلقه پر از مایع (کانال های نیم دایره) است که به چرخش سر پاسخ می دهد. در نزدیکی کانال های نیم دایره ای، اوتریکول و ساکول قرار دارند که گرانش و حرکت رفت و برگشت را تشخیص می دهند.
تعادل خوب به حداقل 2 مورد از این 3 سیستم حسی نیاز دارد که به خوبی کار کنند. اگر یک سیستم کار نمی کند، 2 سیستم دیگر به حفظ تعادل شما کمک می کنند.
اگر مغز نتواند سیگنال های همه این سیستم ها را پردازش کند، یا اگر پیام ها به درستی کار نکنند، ممکن است تعادل خود را از دست بدهید.
علل سرگیجه
سرگیجه به ندرت نشان دهنده یک وضعیت جدی یا تهدید کننده زندگی است، حتی اگر بسیار آزاردهنده و ناتوان کننده باشد. علائم اغلب بدون درمان ناپدید می شوند.
اختلالات گوش داخلی باعث حدود نیمی از موارد سرگیجه می شود از جمله:
سرگیجه موضعی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV) –
شامل دوره‌های شدید و مختصر سرگیجه مربوط به حرکت سر، اغلب هنگام چرخش در رختخواب یا نشستن است. زمانی اتفاق می افتد که ذرات (اتوکونیا) شل می شوند و به قسمت اشتباه کانال های نیم دایره ای گوش داخلی می افتند. این امر باعث ایجاد احساس چرخش (سرگیجه) می شود. علت BPPV همیشه مشخص نیست، اما ممکن است در نتیجه افزایش سن یا ضربه به سر باشد.
نورونیت حاد دهلیزی یا لابیرنتیت
التهاب گوش داخلی که باعث سرگیجه ناگهانی و شدید می شود. ممکن است برای چند روز ادامه داشته باشد، با حالت تهوع و استفراغ همراه است. این مورد می تواند بسیار ناتوان کننده باشد و ممکن است در ابتدا نیاز به استراحت در رختخواب داشته باشید.
خوشبختانه، نورونیت دهلیزی به طور کلی فروکش کرده و خود به خود برطرف می شود. علت این بیماری ناشناخته است اما ممکن است یک عفونت ویروسی باشد.
بیماری منیر
شامل افزایش فشار مایع در گوش داخلی است. منجر به تکرار دوره های ناگهانی سرگیجه می شود که 20 دقیقه یا بیشتر طول می کشد. با تغییر کم شنوایی، احساس پری گوش و وزوز یا زنگ در گوش (وزوز گوش) همراه است. علت بیماری منیر ناشناخته است.
میگرن دهلیزی
می تواند باعث سرگیجه شود که از چند دقیقه تا چند روز با سردرد یا بدون سردرد ادامه می یابد. حملات ممکن است با چرخش سریع سر، قرار گرفتن در یک مکان شلوغ یا گیج کننده، رانندگی یا سوار شدن در یک وسیله نقلیه، یا تماشای حرکت در تلویزیون ایجاد شوند. میگرن دهلیزی همچنین ممکن است باعث بی ثباتی، کاهش شنوایی و زنگ در گوش (وزوز گوش) شود.
اضطراب و استرس
می تواند علائم سرگیجه گوش داخلی را تشدید کند. اضطراب و استرس نیز شایع ترین علل سرگیجه است که توسط گوش داخلی ایجاد نمی شود.
علل دیگر
از جمله اختلالات مرتبط با مغز و شرایط پزشکی مانند فشار خون پایین.
تشخیص سرگیجه
در تلاش برای یافتن علت سرگیجه یک فرد، تحقیقات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سابقه پزشکی، از جمله پرسش دقیق در مورد ماهیت سرگیجه
- معاینه فیزیکی، که ممکن است شامل مشاهده حرکات چشم، تست موقعیت و بررسی فشار خون باشد
- تست تخصصی شنوایی یا تعادل
- سی تی اسکن یا ام آر آی از گوش داخلی یا مغز
- سایر آزمایشات مربوط به شرایط خاص
درمان سرگیجه
درمان سرگیجه و اختلالات تعادلی بسته به تشخیص و شدت آن متفاوت است. در موارد خفیف، با بهبود سیستم دهلیزی یا یادگیری بدن برای تنظیم، علائم ممکن است خود به خود از بین بروند.
درمان ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دارو
- تغییر رژیم غذایی
- مشاوره
- تمرینات ساده در خانه
- فیزیوتراپی
- جراحی، در موارد نادر.
توانبخشی دهلیزی یک برنامه فیزیوتراپی است که شامل فعالیت های تعادلی و تمرینات حرکتی چشم است که به راحتی در خانه انجام می شود. این فعالیت ها بهترین استفاده را از عملکرد دهلیزی باقیمانده، بینایی، احساس در پاها و واکنش های تعادلی برای کمک به حفظ تعادل شما باز می گرداند.
در صورتی که علائم مربوط به سرگیجه شما را ناتوان کرده است، با ما در انستیتو سلامت مغز دانا در تماس باشید.
منبع: https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/dizziness-and-vertigo
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.