درمان شناختی رفتاری (Cognitive behavioral therapy) چیست؟
درمان شناختی رفتاری، یا CBT یک روش کوتاه مدت درمان است که به افراد در تغییر رفتار و ایجاد الگوهای ذهنی جدید کمک میکند. CBT، می تواند به افراد کمک کند تا فشار روانی را کاهش دهند، روابط پیچیده را مدیریت کنند، با غم و اندوه خود و چالش های دیگر زندگی به نحو صحیح، مواجه شوند.
CBT بر این اساس عمل می کند که دیدگاه و تفاسیر ما از وقایع را تحت تاثیر قرار می دهد. زیرا این عوامل خود نحوه رفتار ما، برخورد با وقایع و حتی احساسات ما را تعیین می کنند. مطالعات بسیاری تاثیر گذاری این روش را اثبات کرده اند.
CBT یک رویکرد هدفمند است که برای تاثیر گذاری نیاز به تلاش و حضور فعال فرد دارد و بر روی چالش ها، اندیشه ها و رفتارهای فعلی شخص متمرکز است.
این تکنیک زمان محدودی دارد و بسته به شخص، زمان آن متغیر است. می تواند به دو شکل جلسات فردی و یا گروهی باشد.
CBT به مشارکت و تلاش هم خود فرد و هم درمانگربستگی دارد. طبق گفته انجمن روانشناسی آمریکا (APA)، فرد در نهایت یاد می گیرد که خود درمانگر شود.
همانطور که توضیح داده شد، CBT در واقع بر روی افکار، رویکرد شخص به مسائل و اعتقادات متمرکز می شود که به نوبه خود احساسات و رفتار او را تحت تاثیر قرار می دهد. طبق APA افکاری کهCBT مورد هدف قرار میدهد مبتنی بر:
- شناسایی تفکرات منفی و نامطلوبی که در نهایت منجر به مشکلات روان شناختی می شود.
- افراد می توانند روش های سودمندتری برای تفکر و رفتار یاد بگیرند.
- اگر افراد، افکار و رفتارهای غلط خود را تشخیص دهند در واقع بهتر می توانند در تغییر آن ها موفق شوند.
- عادت های جدیدی را اتخاذ می کنند که می توانند علائم منفی ذهنی و فیزیکی را از بین ببرند و به افراد اجازه دهند که بهتر عمل کنند.
متخصصان حیطه CBT بر این نظر تأکید می کنند که مشکلات، ناشی از معانی است که مردم به اتفاقات و وقایعی می دهند که برای آن ها پیش می آید. افکار ناخوشایند ممکن است منجر به عملکرد نامناسب فرد و کاهش اعتماد به نفس او در مواجهه با این وقایع شود.
CBT تاثیر مثبتی بر روی چگونگی عملکرد و احساس افراد می گذارد و به آن ها در واقع نوعی صلاح و استراتژی برای مقابله با چالش ها می بخشد.
تحقیقات نشان می دهند که CBT برای افرادی که دارای افسردگی، اختلال هراس یا پانیک و سایر مشکلات هستند کمک کننده می باشد. شواهد جدید نشان می دهند که به کاهش درد مزمن نیز می تواند کمک کند.
CBT گستره ای وسیع دارد وانواع مختلف آن بر جنبه های مختلف زندگی تمرکز می کند. مثلا انواعی از آن چالش های عاطفی و برخی دیگر مسائل اجتماعی را مورد هدف قرار می دهند.
در یک دروه CBT چه نکاتی را یاد می گیریم؟
در طول دوره CBT، فرد می تواند یاد بگیرد که:
- مشکلات را به وضوح شناسایی کند.
- به نوعی خود آگاهی و افکار مثبت را توسعه دهد.
- افکار غلط را زیر سول ببرد.
- بین واقعیت ها و افکار غیر منطقی تمایز قائل شود.
- تلاش در درک تاثیر تجارب گذشته بر احساسات و باورهای فعلی
- توقف ترس از اتفاقات ناخوشایند
- چگونه یک وضعیت را از منظر دیگری ببیند
- اقدامات و انگیزه های دیگران را بهتر درک کند
- یک راه مثبت برای تفکر و موقعیت های مختلف را بسازد
- بیشتر از خلق و خوی خود آگاه باشد
- ایجاد اهداف قابل دستیابی
- جلوگیری از تعمیم دادن یک قانون یا تفکر و دوری از تفکر همه یا هیچ چیز
- خود را به خاطر حوادث سرزنش نکند
- به جای آنکه از ترس اجتناب کنند، با آنها مواجه شوند
- توصیف، قبول و درک مسائل به جای قضاوت خود و دیگران
چگونه یاد می گیرید؟
ابزار یادگیری برای CBT عبارتند از:
- جلسات بحث یک به یک یا گروهی به طور منظم ، یا ترکیبی از هر دو
- بازخورد و یا فیدبک مکرر
- یافتن راهی برای آرامش ذهن و بدن
- افزایش تدریجی روش هایی برای مواجهه با چیزهایی که باعث ترس می شوند
- انجام تکالیف
- تمرین مهارت های آموخته شده برای ترویج تغییرات رفتاری مثبت و رشد
چه مشکلاتی درمان می شوند؟
درمانگران اولیه مدل CBT را حدود 50 سال پیش، برای درمان افسردگی ایجاد کردند. در حال حاضر مدل هایی برای درمان طیف گسترده ای از مشکلات وجود دارد، از جمله:
- اختلال هراس یا پانیک
- اختلال استرس پس از ضربه (PTSD)
- اختلال اضطراب عمومی (GAD)
- بیخوابی
- فوبیایی اجتماعی
- افسردگی دوران کودکی
- خشم
- مشکلات زناشویی
- سوء مصرف مواد و اعتیاد
- اختلالات اشتهابسیاری از شرایط ذهنی و جسمی دیگر
CBT چگونه کار می کند؟
برخی از اشکال درمانی به دنبال نگاه کردن به گذشته برای درک احساسات فعلی هستند. در مقابل CBT بر اندیشه ها و اعتقادات حاضر تمرکز دارد.
CBT، الگوی تفکر اشخاص را مانند پوشیدن عینک تغییر می دهد و باعث می شود ما جهان را به شیوه ای واضح تر و بهتر ببینیم. ما را بیشتر آگاه می کند که چگونه الگوهای اندیشه، واقعیت ما را ایجاد می کنند و رفتار ما را تعیین می کنند.
تغییر ادراکات
CBT قصد دارد هرگونه شیوه تفکر و رفتار را که به نتایج مثبت منتهی می شود، ایجاد کند. به عنوان مثال، در افراد افسرده، CBT نگرش آن ها به گونه ای کارآمد نسبت به محیط اطراف را تحریف می کند.
افکار نامناسب میتواند باعث سوق دادن فرد به افکار و رفتارهای نامطلوب شود همچون:
- نگرش منفی
- توجه بیش از حد به نتایج
- به اشتباه شرایط را به عنوان فاجعه تفسیر کردن
اگر افراد تفکرات منفی خود را که به صورت خودکار در ذهن آن ها شکل گرفته تشخیص دهند، توسط CBT می توانند آن ها را به چالش بکشند و با واقعیت مقایسه کنند.
استفاده از کدام روش برای اختلالت عصب روان شناختی مناسب تر است؟ دارو یا CBT؟
به عنوان یک قاعده کلی، یافته ها نشان می دهند که CBT می تواند تاثیراتی را داروها می توانند در درمان اختلالات غیر روانی ایجاد کنند، بدون ایجاد عوارض جانبی مشکل ساز داشته باشند. CBT، همچنین می تواند نسبت به داروها بهبودی پایدارتری را ایجاد کند.
- همچنین طبق مطالعات اخیر، داروها اغلب فقط برای مدت زمانی طول می کشد که شما آنها را مصرف می کنید، در حالی که CBT خطر بازگشت علائم را بسیار کاهش می دهد.
- داروهای روانپزشکی معمولا علائم را برای مدت کوتاهی از بین می برند، اما اختلالات را درمان نمی کنند، در حالیکه CBT ممکن است حتی خطر ابتلا به اختلال را کاهش دهد.
- افرادی که علائم شدیدتری دارند ممکن است از اضافه کردن داروها، به ویژه در میان اختلالاتی مثل افسردگی، اختلال وسواسی-اجباری، اختلال بیش فعالی -کمبود توجه بهره مند شوند. اما در مورد ناهنجاری هایی که شدت کمتری دارند، شواهد نشان می دهند که CBT به اندازه داروها تاثیر گذار است و حتی برای برخی از اختلالات، تاثیر قوی تری نسبت به داروها دارد.
- مطالعات اخیر نشان می دهند که برخی از داروهای ضد افسردگی مانند SSRI ممکن است خطر افکار و رفتار خودکشی در کودکان و نوجوانان (و شاید جوانان زیر 25 سال) را افزایش دهند. اگر چه این یافته ها و پیامدهای آنها هنوز بحث برانگیز است. CBT ممکن است مداخله جایگزین بسیار ارزشمندی برای این گروه سنی باشد .
- افزایش قابل توجهی در تعداد کودکان و نوجوانان با اختلالات دوقطبی شامل مانیا دیده شده است. این به نوبه خود به افزایش قابل توجهی در تعداد نسخه های نوشته شده برای تثبیت کننده های خلق و خوی و داروهای آنتی سایکوتیک منجر شده است. به والدین به شدت توصیه می شود که در هنگام شروع درمان با داروها در مورد CBT نیز از پزشک نظرخواهی کنند.
- اخیرا این موضوع که آیا کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی -کمبود توجه (ADHD) واقعا باید از داروهای محرک استفاده کنند، بسیار مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. تحقیقات جاری نشان می دهد که مداخلات شناختی و به ویژه رفتاری می توانند مزایای قابل مقایسه ای را با داروها داشته باشند. اما ممکن است لازم باشد که CBT و داروها در صورت علائم شدیدتر ترکیب شوند.
موسسه سلامت مغز دانا با بهره گیری از متد به روز و متخصصان برجسته، خدمات CBT را در ترکیب با روش های مفید دیگر ارائه می دهد. برای اطلاعات بیشتر به موسسه سلامت مغز دانا مراجعه کنید.