شاید واژه بیوفیدبک را شنیده باشید
در این مقاله، به طور کامل درباره این تکنیک صحبت می کنیم. وقتی دست خود را برای سلام دادن به یک دوست بلند می کنید، یا زانوی خود را حرکت می دهید تا گامی دیگر در راه پله بردارید، به صورت ارادی این اقدامات را کنترل می کنید.
سایر عملکردهای بدن، مانند ضربان قلب، دمای پوست و فشار خون، توسط سیستم عصبی شما به طور غیر ارادی کنترل می شوند. شما فکر نمی کنید که ضربان قلبتان سریعتر شود و این اتفاق فقط در پاسخ به شرایط محیط، اتفاق می افتد. مثلا زمانی که عصبی هستید، هیجان زده هستید یا ورزش می کنید، سرعت ضربان قلبتان بیشتر می شود.
یک تکنیک می تواند به شما در کنترل بیشتر این عملکردهای معمولاً غیر ارادی کمک کند.
به آن بیوفیدبک گفته می شود. و برای پیشگیری یا درمان شرایطی از جمله سردردهای میگرنی ، درد مزمن ، بی اختیاری و فشار خون بالا استفاده می شود.
بیوفیدبک تکنیکی است که در آن بیماران یاد می گیرند، به طور داوطلبانه برخی از فرایندهای فیزیولوژیک بدن را کنترل کنند. به طور کلی، بیوفیدبک از تجهیزات الکتریکی حسی استفاده می کند. که قادر به تبدیل سیگنال های خروجی فیزیولوژیکی به نشانه های بصری و شنیداری است. در این روش، حضور یک پزشک متخصص برای هدایت درمان و آموزش بیماران لازم است.
روش کار
الکترودهای سطحی برای نظارت بر پارامترهای فیزیولوژیکی مشترک و ارائه اطلاعات (بیوفیدبک) به قسمت های خاصی از بدن استفاده می شوند. یک صفحه نمایش رایانه، بازخورد بدن فرد را نشان می دهد. تا پزشک و بیمار بتوانند کنترل فرایندهای فیزیولوژیکی بدن را بهبود بخشند.
پارامترهای رایج ارزیابی زیستی شامل ضربان قلب، تعداد تنفس، دمای پوست است. با ارائه داده های زمان واقعی، مانند EEG ، بیماران از فیزیولوژی خود آگاه می شوند. و می توانند تکنیک هایی را برای کمک به کنترل این فرایندهای فیزیولوژیکی بیاموزند.
هدف از درمان بیوفیدبک:
کمک به بیماران برای آگاهی از افکار، احساسات و رفتارهای مربوط به فیزیولوژی خود است. به این ترتیب، با گذشت زمان، با آموزش هدایت شده، بیماران می توانند بازخورد زیستی خود را تنظیم کنند. بنابراین از طرفی، بیوفیدبک را می توان تربیت یا آموزش دانست نه درمان.
ایده پشت درمان بیوفیدبک، این است که با استفاده از قدرت ذهن و خود آگاهی از آنچه در بدن می گذرد، می توان بر سلامت خود، کنترل بیشتری داشته باشید.
دقیقا درمان بیوفیدبک چگونه کار می کند؟
محققان دقیقاً مطمئن نیستند که چگونه و چرا بیوفیدبک کار می کند. آنها می دانند که بیوفیدبک باعث آرامش می شود. این روش به طور موثری می تواند به تعدادی از شرایط مرتبط با استرس کمک کند.
در طول جلسه بیوفیدبک، الکترودها به پوست فرد متصل می شوند. از حسگرهای انگشت نیز می توان استفاده کرد. این الکترودها/حسگرها، سیگنال هایی را به مانیتور ارسال می کنند که صدا، فلاش نور یا تصویری را نشان می دهد که نشان دهنده ضربان قلب و تنفس، فشار خون، دمای پوست، تعریق یا فعالیت ماهیچه ها است.
وقتی تحت استرس هستید، این عملکردها تغییر می کنند. ضربان قلب شما افزایش می یابد، ماهیچه های شما سفت می شوند، فشار خون بالا می رود، شروع به عرق کردن می کنید و تنفس شما سریع می شود. شما می توانید این واکنش های استرس زا را در هنگام مشاهده مانیتور ببینید، و سپس هنگام تلاش برای متوقف کردن آنها، بازخورد فوری دریافت کنید.
جلسات بیوفیدبک معمولاً در مطب درمانگر انجام می شود.
اما برنامه های رایانه ای نیز وجود دارد که سنسور بیوفیدبک را به رایانه شما متصل می کند. یک درمانگر بیوفیدبک به شما کمک می کند تا تمرینات آرام سازی را انجام دهید.
با کمک این تمرین ها، عمکلردهای تنظیمی بدن خود را کنترل می کنید. به عنوان مثال، ممکن است از روش آرام سازی برای کاهش امواج مغزی که هنگام سردرد فعال می شوند استفاده کنید. چندین تمرین آرام سازی مختلف در درمان بیوفیدبک استفاده می شود.
از جمله:
- تنفس عمیق
- شل شدن پیشرونده عضلات، به طور متناوب سفت کردن و سپس آرام کردن گروه های مختلف ماهیچه ای
- تصاویر هدایت شده، تمرکز بر روی یک تصویر خاص (مانند رنگ و بافت نارنجی) برای تمرکز ذهن و ایجاد آرامش بیشتر
- مدیتیشن، تمرکز افکار خود و رهایی از احساسات منفی
همانطور که ضربان قلب خود را کاهش می دهید، فشار خون خود را کاهش می دهید و تنش عضلانی را کاهش می دهید. بازخورد فوری روی صفحه دریافت خواهید کرد. در نهایت، شما خواهید آموخت که چگونه این عملکردها را به تنهایی و بدون تجهیزات بیوفیدبک کنترل کنید.
انواع مختلف بیوفیدبک برای نظارت بر عملکردهای مختلف بدن استفاده می شود.
الکترومیوگرام (EMG)
فعالیت و کشش عضلات را اندازه گیری می کند. ممکن است برای کمردرد، سردرد، اختلالات اضطرابی، بازآموزی عضلات پس از آسیب و بی اختیاری استفاده شود.
حرارتی
این وسیله دمای پوست را اندازه گیری می کند. ممکن است برای سردرد و بیماری رینود استفاده شود.
نوروفیدبک یا الکتروانسفالوگرافی (EEG)
امواج مغزی را اندازه گیری می کند. ممکن است برای اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) ، صرع و سایر اختلالات تشنجی استفاده شود.
فعالیت الکترودرمی (EDA)
میزان تعریق را اندازه گیری می کند و می تواند برای درد و اضطراب استفاده شود.
تنوع ضربان قلب (HRA)
ضربان قلب را اندازه گیری می کند. ممکن است برای اضطراب، آسم، بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) و ضربان نامنظم قلب استفاده شود.
هر جلسه درمان بیوفیدبک حدود 60-90 دقیقه طول می کشد. معمولاً می توانید مزایای بیوفیدبک را طی 10 جلسه یا کمتر مشاهده کنید. برخی از بیماری ها مانند فشار خون بالا، به جلسات بیشتری برای بهبود نیاز دارد.
کاربرد بیوفیدبک
بیوفیدبک می تواند به بسیاری از شرایط مختلف کمک کند. در اینجا برخی از مزایای بیوفیدبک آمده است.
درد مزمن
بیوفیدبک با کمک به شما در شناسایی ماهیچه های سفت و سپس یادگیری شل شدن این ماهیچه ها، می تواند به تسکین ناراحتی شرایطی مانند کمردرد، درد شکم، اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) و فیبرومیالژیا کمک کند. برای تسکین درد، بیوفیدبک، می تواند برای افراد در هر سنی، از کودکان تا بزرگسالان مفید باشد.
سردرد
سردرد یکی از بهترین موارد استفاده از بیوفیدبک است. تنش و استرس عضلانی می تواند باعث ایجاد میگرن و سایر انواع سردرد شود و علائم سردرد را بدتر کند. شواهد خوبی وجود دارد که درمان بیوفیدبک می تواند ماهیچه ها را شل کرده و استرس را کاهش داده و دفعات و شدت سردرد را کاهش دهد. به نظر می رسد بیوفیدبک برای سردردها در صورت ترکیب با داروها مفید باشد.
اضطراب
تسکین اضطراب یکی از رایج ترین کاربردهای بیوفیدبک است. بیوفیدبک به شما این امکان را می دهد که هنگام استرس و اضطراب از پاسخ های بدن خود بیشتر آگاه شوید. سپس می توانید نحوه کنترل این پاسخ ها را بیاموزید.
بی اختیاری ادرار
درمان بیوفیدبک می تواند به افرادی که در کنترل تمایل به استفاده از حمام مشکل دارند، کمک کند. بیوفیدبک می تواند به زنان در یافتن و تقویت عضلات کف لگن که تخلیه مثانه را کنترل می کنند، کمک کند. پس از چندین جلسه بیوفیدبک، زنان مبتلا به بی اختیاری ادرار ممکن است بتوانند نیاز فوری خود به ادرار را کاهش دهند.
بیوفیدبک همچنین می تواند به کودکانی که تخت خود را خیس می کنند و همچنین افراد مبتلا به بی اختیاری مدفوع (ناتوانی در کنترل حرکات روده) کمک کند. برخلاف داروهایی که برای درمان بی اختیاری مورد استفاده قرار می گیرند، بیوفیدبک عوارض جانبی ایجاد نمی کند.
فشار خون بالا
شواهد در مورد استفاده از این روش درمانی برای فشار خون بالا متفاوت است. اگرچه به نظر می رسد این تکنیک، فشار خون را کمی کاهش می دهد، اما بیوفیدبک به اندازه داروهای کنترل فشار خون موثر نیست.
در مجموع بر اساس مطالعات انجام شده، این روش در بهبود علائم اختلال نقص توجه و بیش فعال (ADHD)، بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD)، فشار خون بالا، بیماری رینود، آسم، یبوست، صرع، روماتیسم مفصلی نقش دارد.
ما در مرکز سلامت مغز دانا، با یک تیم تخصصی، با انجام تکنیک بیوفیدبک، برای کمک به افزایش سطح کیفیت زندگی بیماران، در کنارشان هستیم، با ما در تماس باشید.
منبع: https://www.webmd.com/pain-management/biofeedback-therapy-uses-benefits
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.