توهمات هیپنومپیک توهماتی هستند که صبح هنگام بیدار شدن از خواب رخ می دهد. آنها شباهت زیادی به توهمات رویا دارند، یا توهماتی که شب هنگام هنگام خواب رخ می دهد. وقتی این توهمات را تجربه می کنید، چیزهایی را می بینید، می شنوید یا احساس می کنید که در واقع وجود ندارند. گاهی اوقات این توهمات به تنهایی رخ می دهد و گاهی اوقات همراه با فلج خواب رخ می دهد.
برای اکثر مردم، توهم هیپنوماتیک طبیعی تلقی می شوند و جای نگرانی ندارند. آنها به طور کلی بیماری روانی یا جسمی را نشان نمی دهند. اگرچه ممکن است در افرادی که دارای اختلالات خواب خاصی هستند شایع تر باشد. درباره توهم هیپنومپیک، تفاوت آنها با انواع دیگر توهم بیشتر بدانید و در صورت مواجهه با آنها باید چه کار کنید.
توهمات هیپنومپیک چیست؟
به طور کلی، توهم تجربیات حسی هستند که با آنچه در واقعیت اتفاق می افتد مطابقت ندارد. توهم ممکن است شامل دیدن، شنیدن، احساس یا حتی بوییدن چیزهایی باشد که واقعی به نظر می رسند اما نیستند. توهمات هیپنومپیک، به ویژه، توهماتی هستند که در هنگام بیدار شدن از خواب در صبح و در وضعیتی که بین خواب و بیداری کامل قرار دارد، رخ می دهند .
توهمات هیپنوماتیک نسبتاً شایع هستند و در بیش از 12 درصد از افراد رخ می دهد. با این حال، آنها به اندازه توهمات در رویا رایج نیستند. توهمات خواب آور شبیه توهم های هیپنوماتیک است، اما در هنگام خواب رخ می دهد. تا 37 درصد مردم این توهمات شبانه را تجربه می کنند. هر دو به احتمال زیاد در مرحله اولیه خواب غیر REM ایجاد می شوند.
اگر به تازگی برای اولین بار دچار توهم هیپنومپیک شده اید، ممکن است با خود فکر کنید که آیا اینها نگران کننده هستند یا خیر. برای اکثر مردم اینطور نیست. این توهمات با کابوس ها و توهم ها مرتبط با اختلالات سلامت روان متفاوت است.
توهمات هیپنومپیک در مقابل توهم های مرتبط با اختلالات سلامت روان
انواع مختلفی از توهمات وجود دارد و توهمات مختلف به دلایل مختلف ایجاد می شود. توهمات هیپنوماتیک شباهت هایی با توهمات ناشی از بیماری روانی دارند، اما تأثیر آنها کاملاً متفاوت است. تجربه توهمات هیپنوماتیک نشان نمی دهد که شما دارای اختلال روانی هستید.
ماهیت توهمات هیپنومپیک با توهم ناشی از بیماری روانی متفاوت است. تفاوت اصلی این است که توهم هیپنومتیک فقط در هنگام بیدار شدن از خواب رخ می دهد. توهم اسکیزوفرنی ممکن است در هر زمان رخ دهد و معمولاً در طول روز در حالی که شخص بیدار است رخ می دهد. همچنین، 86 درصد از توهمات هیپنوماتیک دارای یک جزء بصری هستند، در حالی که تنها 30 درصد از توهم اسکیزوفرنیک دارند. توهمات در اسکیزوفرنی در 75 درصد مواقع شنوایی است. در حالی که توهم هیپنوماتیک فقط در 8 تا 34 درصد موارد شنوایی هستند.
تمایز با اسکیزوفرنی
معمولاً افرادی که دچار توهمات هیپنوماتیک می شوند تشخیص می دهند آنچه می بینند یا می شنوند واقعیت ندارد. وقتی افراد به دلیل اسکیزوفرنی دچار توهم می شوند، معتقدند آنچه شنیده یا دیده اند واقعاً واقعی است. این مشکل تمایز بین واقعیت و توهم می تواند مشکلاتی ایجاد کند و به باورهای هذیانی یا پارانوئیدی وارد شود. توهم هیپنوماتیک معمولاً واضح هستند اما نسبتاً کوتاه و سرراست. توهمات مربوط به اسکیزوفرنی ممکن است دقیق تر و سازگارتر باشد، مانند شنیدن مکرر یک صدا در حال صحبت کردن.
گاهی اوقات، افرادی که از اختلالات روانی غیر از اسکیزوفرنی رنج می برند دچار توهم می شوند. توهم ممکن است در افرادی که دچار افسردگی شدید، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و اختلال شخصیت مرزی هستند، رخ دهد. افرادی که دچار توهمات هیپنوپمیک هستند و علائم بهداشت روانی دیگری را تجربه نمی کنند، دلیلی ندارند فکر کنند که دچار بیماری روانی هستند.
توهمات هیپنومپیک چگونه از کابوس های شبانه متفاوت است؟
توهمات هیپنومپیک با کابوس ها از این جهت متفاوت است که در هنگام بیدار شدن از خواب در صبح رخ می دهد. در حالی که کابوس ها در هنگام حرکت سریع چشم (REM) رخ می دهند. همچنین توهم هیپنومپی معمولاً شامل تصاویر، صداها یا احساسات ساده است. از سوی دیگر، کابوس ها رویاهای پیچیده تری با خطوط داستانی دارند.
کابوس ها رویاهایی هستند که خواب آور برای آنها ترسناک است. توهمات هیپنومپیک گاهی اوقات می تواند نگران کننده باشد، اما معمولاً احساسات قوی را بر نمی انگیزد. در عوض، محتوای آنها معمولاً خوش خیم است. به عنوان مثال، یک توهم هیپنومپیک ممکن است شامل تصاویری باشد که شبیه آنچه در یک کلئیدوسکوپ می بینید باشد. یا پس زمینه مانند صدای زنگ تلفن یا زنگ در باشد. در حالی که ممکن است احساس ترسناک کابوس ها ادامه داشته باشد، مردم معمولاً به سرعت توهمات هیپنوماتیک را به سرعت فراموش می کنند.
همزمانی با فلج خواب
گاهی اوقات توهمات هیپنومپی همزمان با فلج خواب رخ می دهد. در این موارد، آنها ممکن است احساس ترس کنند و شبیه یک کابوس باشند. فلج خواب پدیده ای است که در آن فرد احساس بیداری می کند اما نمی تواند بدن خود را حرکت دهد. گاهی فلج خواب با توهمات لمسی همراه است. مانند احساس اینکه شخص دیگری در اتاق است، یا اینکه شخص یا جسمی به سینه شما فشار می آورد.
تجربه ای به نام “پدیده جوجه کشی” در 30 درصد افراد رخ می دهد، که با توهمات هیپنوماتیک همراه است و احساس کابوس می کند. در پدیده ج.جه کشی یا انکوبا، فرد به طور همزمان فلج خواب و توهم هیپنوپمیک را تجربه می کند. توهم با جزئیات واضح و احساس ترسناک است. اغلب، این شامل حضور توهم آمیز شخصی در اتاق می شود که می خواهد به فرد حمله کند. حضور نیز ممکن است به عنوان یک موجود ماوراء طبیعی تعبیر شود. برخی افراد این تجربیات را به عنوان رویدادهای متافیزیکی واقعی یا تجربیات خارج از بدن در نظر می گیرند.
علائم توهمات هیپنومپیک
توهمات هیپنومپیک شبیه توهمات هیپنواژیک است – که در مجموع هیپناگوژی نامیده می شود. هردو توهماتی هستند که شامل احساس چیزهایی می شوند که در حالت واقعی بین خواب و بیداری نیستند. توهمات می توانند بصری، شنیداری یا لمسی باشند. توهم های هیپنومپیک زمانی رخ می دهد که فرد در حال بیدار شدن است و توهم ها مربوط به رویا هنگام خواب رخ می دهد.
در 86 درصد موارد، توهمات هیپنومپی بصری است. آنها اغلب شامل دیدن اشکال و رنگهای متحرک یا تصاویری از حیوانات یا افراد هستند. بین 8 تا 34 درصد از این توهمات شامل صدا می شود. صداهای رایج شامل زنگ زدن یا صدای صداهای صحبت کننده است. صداها ممکن است با تصاویر جفت شوند یا خود به خود ایجاد شوند. همچنین، در 25 تا 44 درصد موارد، توهم های هیپنومپی شامل احساسات لمسی می شود. به عنوان مثال، ممکن است فردی احساس کند وزن ندارد، پرواز می کند یا در اتاق دیگری با شخص دیگر است. این احساس که یک فرد در اتاق است معمولاً با فلج خواب رخ می دهد.
چه چیزی باعث توهمات هیپنومپیک می شود؟
محققان به طور قطعی مشخص نکرده اند که چه چیزی باعث توهمات هیپنوپمیک می شود. این توهم ها شباهت عصبی با توهمات روز و رویاهای شبانه دارند. محققان استدلال می کردند که توهم های هیپنومپی باعث ایجاد حالت خواب REM در هوشیاری بیدار شده می شود. اما تحقیقات بیشتر این فرضیه را تایید نکرده است. در عوض، به نظر می رسد توهمات هیپنومپی در مراحل اولیه خواب غیر REM رخ می دهد.
به طور کلی، توهم های هیپنومپی بی ضرر و طبیعی تلقی می شوند. حضور آنها به تنهایی نشان نمی دهد که فردی که آنها را تجربه می کند ناسالم است یا با یک اختلال زمینه ای روبرو است. با این حال، برخی از افراد مبتلا به اختلالات زمینه ای بیشتر احتمال دارد که آنها را تجربه کنند. به عنوان مثال، این توهمات در افراد مبتلا به نارکولپسی شایع است. اگر علاوه بر علائم دیگر نارکولپسی دچار توهمات هیپنوپمیک نیز شدید، با پزشک مشورت کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر دچار توهمات هیپنومپی و بدون علائم دیگر شدید، احتمالاً نیازی به مراجعه به پزشک ندارید. با این حال، اگر توهم با توانایی شما در خواب اختلال ایجاد کند یا باعث ناراحتی شما شود، به دنبال مراقبت های پزشکی باشید. یک پزشک می تواند به شما کمک کند که تشخیص دهید آیا با بیماری یا اختلالی زمینه ای که منجر به توهمات شما می شود، داریدیا خیر؟.
توهم های هیپنوماتیک فقط هنگام بیدار شدن از خواب رخ می دهد. اگر در طول روز که بیدار هستید نیز دچار توهم می شوید، با پزشک خود صحبت کنید. توهمات روز چندان رایج نیست و می تواند به دلیل بیماری زمینه ای روانی یا جسمی باشد.
دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.