زوال عقل یک اصطلاح کلی برای کاهش توانایی ذهنی به حدی است که در زندگی روزمره اختلال ایجاد کند. در حالی که آلزایمر یک بیماری خاص است. آلزایمر شایع ترین علت زوال عقل است. یادگیری در مورد این دو اصطلاح و تفاوت بین آنها مهم است. درواقع می تواند افراد مبتلا به آلزایمر یا زوال عقل دیگر، خانواده های آنها و مراقبان آنها را با داشتن دانش لازم توانمند کند.
مروری بر زوال عقل
زوال عقل مجموعه ای از علائم مرتبط با کاهش حافظه، استدلال یا سایر مهارت های تفکر را توصیف می کند. انواع مختلفی از زوال عقل وجود دارد و شرایط زیادی هم باعث زوال عقل می شود. دمانس مختلط وضعیتی است که در آن تغییرات مغزی بیش از یک نوع زوال عقل به طور همزمان رخ می دهد. بیماری آلزایمر شایع ترین علت زوال عقل است که 60 تا 80 درصد موارد زوال عقل را تشکیل می دهد.
زوال عقل بخش طبیعی پیری نیست. در اثر آسیب به سلول های مغزی ایجاد می شود که بر توانایی آنها در برقراری ارتباط تأثیر می گذارد. بنابراین، تفکر، رفتار و احساسات را تحت تأثیر قرار می دهد.
بررسی اجمالی آلزایمر
آلزایمر یک بیماری دژنراتیو مغزی است که در اثر تغییرات پیچیده مغزی به دنبال آسیب سلولی ایجاد می شود. بیماری منجر به علائم زوال عقل می شود که به تدریج در طول زمان بدتر می شود. شایع ترین علامت اولیه آلزایمر مشکل در به خاطر سپردن اطلاعات جدید است زیرا این بیماری معمولاً ابتدا بخشی از مغز را تحت تأثیر قرار می دهد که با یادگیری مرتبط است.
با پیشرفت آلزایمر، علائم شدیدتر می شوند و شامل گیجی، سردرگمی و تغییرات رفتاری می شوند. در نهایت، صحبت کردن، بلعیدن و راه رفتن دشوار می شود.
اگرچه بزرگ‌ترین عامل غیرخطر آلزایمر افزایش سن است، اما این بیماری بخش طبیعی پیری نیست. و اگرچه اکثر افراد مبتلا به آلزایمر 65 سال و بالاتر هستند، تقریباً 200000 آمریکایی زیر 65 سال با بیماری آلزایمر زودرس زندگی می کنند.
این اصطلاحات اغلب به جای یکدیگر استفاده می شوند، اما در واقع معانی متفاوتی دارند.
زوال عقل یک بیماری خاص نیست. این یک اصطلاح کلی است که طیف گسترده ای از علائم را توصیف می کند. این علائم بر توانایی افراد برای انجام فعالیت های روزمره به تنهایی تأثیر می گذارد. علائم رایج زوال عقل عبارتند از:
کاهش حافظه
تغییر در مهارت های تفکر
قدرت قضاوت و استدلال ضعیف
کاهش تمرکز و توجه
تغییرات در زبان
تغییرات در رفتار
بیماری آلزایمر شایع ترین نوع زوال عقل است. انواع مختلفی از زوال عقل وجود دارد، از جمله:
زوال عقل اجسام لویی
فراموشی پیشانی گیجگاهی
زوال عقل عروقی
انسفالوپاتی TDP-43 مرتبط با سن
آنسفالوپاتی تروماتیک مزمن
زوال عقل بیماری پارکینسون
بیماری کروتسفلد جاکوب
بیماری هانتینگتون
زوال عقل مختلط
در حالی که زوال عقل یک اصطلاح کلی است، بیماری آلزایمر یک بیماری خاص مغزی است. این علائم با علائم زوال عقل مشخص می شود که به تدریج در طول زمان بدتر می شوند. بیماری آلزایمر ابتدا بخشی از مغز مرتبط با یادگیری را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین علائم اولیه اغلب شامل تغییر در مهارت های حافظه، تفکر و استدلال است. با پیشرفت بیماری، علائم شدیدتر می شوند و شامل سردرگمی، تغییر در رفتار و چالش های دیگر می شوند.
زوال عقل عروقی
این مورد دومین نوع شایع زوال عقل است. از هر 10 نفری که به زوال عقل مبتلا هستند، یک نفر دچار زوال عقل عروقی است. به دلیل آسیب عروق خونی یا انسداد منجر به سکته های کوچک یا خونریزی مغزی، آسیب تدریجی به مغز وارد می کند. پزشکان آن را مولتی انفارکت یا زوال عقل پس از سکته می نامیدند.
برخلاف بیماری آلزایمر، از دست دادن حافظه اولین علامت معمولی نیست. در عوض، افراد مبتلا به زوال عقل عروقی می توانند علائم مختلفی داشته باشند. بسته به ناحیه ای از مغز که تحت تأثیر قرار گرفته است، مانند مشکلات برنامه ریزی یا قضاوت. سازمان غذا و داروی آمریکا هیچ دارویی را برای درمان این نوع زوال عقل تایید نکرده است. اما شما می توانید کارهایی را انجام دهید تا مغز و رگ های خونی خود را سالم نگه دارید و سعی کنید از آسیب های بعدی جلوگیری کنید. اینها شامل ورزش، کنترل فشار خون و سطح کلسترول و عدم استعمال دخانیات است.
زوال عقل با اجسام لویی
اجسام لویی توده های غیر طبیعی پروتئینی به نام آلفا سینوکلئین هستند. آنها در قشر، بخشی از مغز که یادگیری و حافظه را کنترل می کند، تجمع می یابند. نوع دیگری از زوال عقل است که باعث ایجاد مشکلاتی در توجه و مواردی مانند مشکلات خواب، توهم و حرکات کند و نامتعادل، شبیه به علائم بیماری پارکینسون می شود. از دست دادن حافظه در اواخر بیماری خود را نشان می دهد.
زوال عقل مختلط
گاهی اوقات، فرد دچار تغییرات مغزی ناشی از بیش از یک نوع زوال عقل می شود. این دمانس مختلط نامیده می شود. برای مثال، ممکن است همزمان رگ‌های خونی مغز مسدود شده یا آسیب دیده باشند (زوال عقل عروقی) و پلاک‌ها و گره‌های مغزی (بیماری آلزایمر) در مغز تجمع پیدا کنند.
زوال عقل فرونتوتمپورال (FTD)
نوع دیگری از زوال عقل شامل از بین رفتن سلول های عصبی در نواحی جلویی و کناری مغز- پشت پیشانی و گوش است. تغییرات شخصیتی و رفتاری و مشکل در زبان از علائم اصلی این نوع زوال عقل است. برخی افراد در نوشتن و درک مطلب نیز مشکل دارند.
علائم معمولاً در حدود 60 سالگی خود را نشان می دهند – زودتر از زمانی که معمولاً با بیماری آلزایمر شروع می شوند. انواع زوال عقل فرونتوتمپورال شامل نوع رفتاری FTD (bvFTD)، آفازی پیشرونده اولیه، دژنراسیون کورتیکوبازال و فلج فوق هسته ای پیشرونده است.
بیماری کروتزفلد جاکوب (CJD)
شکل نادری از زوال عقل زمانی اتفاق می‌افتد که پروتئینی به نام پریون به شکل غیرعادی در می‌آید و سایر پروتئین‌ها شروع به انجام همین کار می‌کنند. به سلول های مغز آسیب می رساند و باعث زوال ذهنی سریع می شود.
افرادی که دارای CJD هستند نیز تغییرات خلقی، گیجی، حرکات پرش و مشکل در راه رفتن دارند. گاهی اوقات، این بیماری از طریق خانواده ها منتقل می شود. اما همچنین می تواند بدون دلیل شناخته شده رخ دهد. یک نوع آن بیماری جنون گاوی است. همچنین به عنوان آنسفالوپاتی اسفنجی شکل گاوی شناخته می شود. در شرایط خاص از گاو به افراد سرایت کرده است.
بیماری هانتینگتون
این بیماری ناشی از مشکل ژنی است که از یکی از والدین خود دریافت می کنید. بخش مرکزی مغز را تحت تأثیر قرار می دهد. ناحیه ای که به فرد کمک می کند فکر کند، حرکت کند و احساساتش را نشان دهد.
علائم معمولا بین 30 تا 50 سالگی شروع می شود. حرکات کنترل نشده بازو، پا، سر، صورت و بالاتنه اولین علائم هستند. تغییرات مغز همچنین منجر به مشکلات حافظه، تمرکز، قضاوت، استدلال و برنامه ریزی می شود. افرادی که مبتلا به بیماری هانتینگتون هستند همچنین دارای مشکلاتی مانند افسردگی، عصبانیت و بدخلقی هستند. هیچ درمانی برای آن وجود ندارد.
هیدروسفالی فشار طبیعی
این مشکل شامل تجمع مایع نخاعی در مغز به عنوان نوعی زوال عقل است. علائم شامل کند شدن تفکر، مشکلات تصمیم گیری، مشکل در تمرکز، تغییر رفتار، مشکل در راه رفتن و از دست دادن کنترل مثانه است. معمولاً بزرگسالان 60 یا 70 ساله را مبتلا می کند. جراحی برای گذاشتن یک شانت در مغز شما برای خلاص شدن از شر مایعات اضافی می تواند مانع شود.
برای دریافت اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره رایگان چند تخصصی با ما در انستیتو سلامت مغز دانا در تماس باشید.
منبع: https://www.alz.org/alzheimers-dementia/difference-between-dementia-and-alzheimer-s
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/alzheimers-disease/expert-answers/alzheimers-and-dementia-wats-the-difference/faq-20396861#:~:text=While%20dementia%20is%20a%20general,memory%2C%20thinking%20and%20reasoning%20skills.
https://www.webmd.com/alzheimers/alzheimers-and-dementia-wats-the-difference
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.