مقدمه
گاهی اوقات به چاه سیاهی فرو می‌افتیم و گاهی هم مانند پرنده‌ها پرواز می‌کنیم. یا نه مانند پرنده‌ها، بلکه مانند ماهیان، چون واقعاً از طریق هوا شنا می‌کنیم. گاهی به جلسه امتحان می رویم بدون اینکه درس بخوانیم یا حتی در حالی که برهنه ایم. در رویاهایمان همه چیز ممکن است. آن بخش‌های فیلمی که در حال خوابیدن تجربه می‌کنیم، ممکن است خنده‌دار، بی‌اثر یا ترسناک باشد. تعبیرخواب واقعیت دارد؟ مردم روزانه این عبارت ها را جستجو می کنند: تعبیرخواب مار سیاه، تعبیرخواب حمله سگ، تعبیرخواب عروسی و غیره!
آیا رویاها در کل یک معنی مشترک دارند؟
یک جستجوی ساده در گوگل کافی است تا تعدادی بی‌شمار از وب‌سایت‌ها و کتاب‌ها که از الف تا ی توضیح می‌دهند که داستان هر رویا در واقع چه معنی دارد. با این حال، بسیاری از متخصصان هشدار می‌دهند که کتاب های تعبیرخواب، هیچ اساس علمی ندارند. حتی پژوهشگران هم نمی‌توانند درباره اینکه آیا رویاها واقعاً هر معنایی دارند یا نه، با هم به اتفاق نظر برسند.
از دیرباز، رویاها مورد توجه انسان‌ها بوده‌اند و این موضوع عجیب نیست.
این بخشی از یک متن معروف قدیمی است- اغلب نقل می‌شود و مربوط به قرن سوم در چین است.نویسنده از خود می‌پرسید که آیا وقتی رویا می‌بیند که یک پروانه است و سپس بیدار می‌شود، واقعاً او است که درباره بودن یک حشره رویا می‌بیند یا پروانه است که درباره بودن او رویا می‌بیند؟
در فرهنگ‌های کلاسیک، معمول بود به رویاها طبعی روحانی، مذهبی و حتی پیشگویانه نسبت داده شود. به حدی که حتی می‌تواند منجر به ایجاد جنگ شده یا حتی مانع آن بشود.
یک مطالعه در سال 2009 توسط روان‌شناسان نشان داد که خواب دیدن از حادثه هواپیما بیشترین تأثیر را در لغو سفر دارد. حتی بیشتر از یک تصمیم و اتفاق آگاهانه مثلا یک هشدار از سوی مقامات در مورد تهدید تروریستی، یا شنیدن چیزی درباره یک حادثه واقعی هواپیما.
تأثیر زیگموند فروید
این مطالعه درباره درک رویاها بود و نه واقعیت عملکرد آنها و تعبیرخواب. البته، معنایی که ما به رویاهای خود نسبت می‌دهیم و تفسیر واقعی آنها، مسایل بسیار متفاوتی هستند. با این حال، این مطالعه نشان داد که رویاها در زندگی واقعی‌مان معنای عملی دارند. آنها به ما کمک می‌کنند تا خودمان و جهان را درک کنیم.
بدون توجه به فرهنگ، در شرق و غرب، افرادی که توسط روان‌شناسان مورد بررسی قرار گرفتند، تمایل داشتند به این باور که رویاها حاوی “حقایق پنهان” هستند. به همین دلیل، به گفته محققین، برای بسیاری از افراد، آنها “اطلاعات معنادارتری درباره جهان نسبت به افکار بیدار مشابه ارائه می‌دهند.” اما جالب است که نه همه رویاها، بلکه فقط آن‌هایی که مطابق باور ما هستند: “رویاهای نامطابق با باورها و خواسته‌های موجود، کمتر احتمال دارد تأیید شود و حتی تاثیری بگذارند.”
درباره معنای و عملکرد واقعی رویاها:
مشارکت نوآورانه زیگموند فروید در کتاب “تفسیر رویاها” از سال 1900، که در ابتدا با موفقیت محدود روبه‌رو شد و در نهایت به یک کتاب بنیادین تبدیل شد، بسیار مهم است. با این حال، همانطور که به طور کلی درباره دستورالعمل مخترع روان‌کاوی صدق می‌کند، بین متخصصان درباره اینکه آیا نظریات او با استانداردهای دقیق علمی مطابقت دارد، بحث بی‌پایانی وجود دارد.
برای فروید، رویاها نشانه‌ای از ناخودآگاه می‌بودند که تحت تأثیر خواسته‌های فروپاشیده بودند، که در کار او اغلب به صورت جنسی بودند. این فروپریشی یک خودسانسوری اعمال می‌کند که محتوای رویا، معنای واقعی آن، را زیر محتوای ظاهری، محتوای واقعی و داستان رویا که شامل یک نمادگذاری است، مخفی می‌کند.
رد یا قبول تفسیر فروید از تعبیرخواب؟
کارل یونگ ادعا کرد که چیز دیگری وجود دارد: رویاها مقابله‌ای هستند. یعنی یک جبران ناخودآگاه از بخش‌های روانی که به صورت آگاهانه بروز نمی کنند. از این مجموعه نور و سایه، تصویر کاملی از ذهن فرد به دست می‌آید. یونگ همچنین وجود نمادهایی در ناخودآگاه جمعی را پیشنهاد کرد. یک نمادگذاری مشترک برای همه انسان‌ها، با این حال، رویاها باید به صورت فردی تفسیر شوند. تعبیرخواب فردی؟!
از دهه 1950 به بعد، پژوهشگرانی مانند کالوین هال به معنای شناختی رویاها پرداختند. فارادی و دیگران کتاب‌هایی را منتشر کردند تا برای عموم مردم تفسیر رویاهای خود راحت‌تر کنند. چیزی که یک روندی را آغاز کرد که تاکنون ادامه دارد. از مطالعات هزاران رویا و روانشناسی رویاپردازان، ایده مبتنی بر اینکه رویاها بازتابی از زندگی بیداری هستند به دست آمد، اما برخی از متخصصان معتقدند که رویاها هیچ هدف واقعی ندارند. و به همین دلیل باید به آنها اهمیتی داد.
رویکرد علمی به دنیای رویاها! تعبیر خواب
“از پژوهش‌هایی که چند سال پیش در آنها شرکت کرده بودم، به نتیجه رسیدم که تصویرگری رویاها معنای جامعی ندارد. بلکه به تمام فرآیندهایی که تجربه روزانه، اجتماعی، فرهنگی، تاریخچه شخصی و غیره بستگی دارد.
متخصصین علوم اعصاب می گویند: رویاها شخصی هستند. هیچ دستورالعملی وجود ندارد که بتواند ترجمه خودکاری از معنای آنها را به ما بدهد. تنها به اندازه‌ای ارزش دارند که ما می‌خواهیم به آنها اهمیت بدهیم – که در صورت تمایل ما می‌تواند هیچی باشد.
در نهایت
بحث طولانی درباره تفسیر رویاها به عدم وجود یک پایه محکم برای بنیانگذاری آن منجر می‌شود. زیرا هنوز توضیح قطعی درباره علت رویا دیدن وجود ندارد. “متاسفانه هیچ توافق علمی در حال حاضر درباره عملکرد یا هدف رویاها وجود ندارد”.
“بعضی پژوهشگران فکر می‌کنند که رویاها یا معادلات فیزیولوژیک مغز آنها، در تثبیت حافظه تجربیات روزانه نقش عملی دارند. در حالی که دیگران فکر می‌کنند که تصویرگری رویا ناشی از فرآیندهای فیزیولوژیک مغز است.”
به طبقه بندی دوم، رویاها چیزی بیشتر از ترجمه‌ای هستند که ذهن ما از شلیک‌های ساده فعالیت‌های عصبی مغزمان تولید می‌کند. در این صورت، سعی در اختصاص معنی به آنها به معنای چیزی کمتر از جستجوی شکل در ابرهاست. با این حال، این دیدگاه خالصانه توسط بسیاری از جامعه علمی پشتیبانی نمی‌شود که همچنان به رویاها معنی ای را که در زمینه روانشناسی احساسات و انگیزه‌های فردی مرتبط است، اختصاص می‌دهد.
جمع بندی
دنیای رویاها نیز تحت تأثیر شیوع بیماری کووید-۱۹ قرار گرفته است. برخی پژوهشگران از تجربیاتی که تعداد زیادی از افراد در رسانه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته‌اند، متوجه افزایش گزارش‌های رویاهای بسیار عجیب شده‌اند.
در حالی که می‌توانیم درک کنیم که شرایط استرس آور و اضطرابی مانند یک وبا می‌تواند به این اختلالات منجر شود و سلامت روانی خوب می‌تواند به کاهش آن کمک کند، هنوز بسیاری از مسائل را نمی‌فهمیم.
چرا به رویاهای تکراری بازمی‌گردیم؟ یا چرا رویاهای شفاف داریم؟ رویاهایی که در آنها می‌دانیم که در حال رویا دیدن هستیم؟! چرا برخی افراد به تفسیر رویاها حساس تر هستند و چگونه می‌توان رویا ایجاد کرد. امروزه پژوهشگران حتی دارند یاد می‌گیرند که چگونه رویاها را تغییر دهند! همین ممکن است در راه یافتن به درکی از زندگی شبانه که معمولاً به خیال‌پردازی‌های غیر واقعی می گذرد موید پیشرفت های جدیدی باشد.
برای بررسی هرگونه مشکل خواب، با آرامش و اطمینان می توانید با ما در انستیتو سلامت مغز دانا در تماس باشید.
منبع: Dream Interpretation: Science or Pseudo-science? | OpenMind (bbvaopenmind.com)
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.