اختلال وسواس فکری-عملی با علائم و رفتارهای تکراری، وسواس های ابتدایی و اجبار به تکرار شناخته می شود.
تشخیص
وسواس ها
وسواس ها شامل افکار، تصاویر، و ایده های ناخواسته هستند که می توانند باعث اضطراب زیادی شوند.
برای مثال شما ممکن است به طور مکرر نگران سناریوهای منفی مانند آلوده شدن به یک بیماری مرگبار، ترس از دست دادن کنترل در زمان ناراحتی، یا مرگ عزیزان باشید.
وسواس های معمول شامل موارد زیر هستند:
- نیاز شدید به نظم
- شک های مداوم مثلا ترس از تصادف کردن در زمان رانندگی
- افکار پرخاشگرایانه یا اذیت کننده، مانند افکار کشتن دیگران
- تصاویر آزاردهنده ی جنسی یا مذهبی
عوامل
علت دقیق OCD مشخص نیست اما به نظر می رسد مجموعه ای از عوامل مسئول ایجاد این حالت باشند. تحقیقات نشان می دهند افزایش فعالیت در نقاط خاصی از مغز، با ریسک بیشتر OCD مرتیط است. فاکتور های محیطی مستعد کننده شامل موارد زیر است: تغییرات ناگهانی در زندگی، مشکلات در روابط بین فردی، آزار های جسمی، بیماری و استرس می توانند مسئول آغاز بروز نشانه های بیماری باشند.
آیا OCD ژنتیکی است؟
پژوهش ها نشان میدهند که عوامل ژنتیکی باعث می شوند زمینه بروز علائم را ایجاد می کند اما این به آن معنی نیست که ژنی به نام “ژن OCD” وجود داشته باشد. در عوض مجموعه ای از ژنها وحود دارند که می توانند آسیب پذیری افراد به اینحالت را افزایش دهند. باوجود اینکه عده ای از افراد ممکن است زمینه های ژنتیکی مستعد کننده نسبت به OCD را داشته باشند، اما مجموعه ای از عوامل محیطی و ژنتیکی تعیین کننده شروع بیماری و بروز علائم است.
اجبار ها
احبار ها شامل رفتار هایی هستند که شما احساس می کنید نیاز دارید به طور مداوم آن ها را انجام دهید.
برای مثال اگر شما در مورد بهداشت، اجبار داشته باشید،ممکن است دست های خود را به طور مرتب بشویید.
دیگر اجبار های معمول شامل موارد زیر هستند:
- تمیز کردن
- شمردن
- چک کردن
- درخواست تایید از سمت دیگران
- اصرار به تقارن
انواع علائم
روشی که افراد، علائم احتلال وسواس فکری-عملی را تجربه می کنند، در افراد مختلف متفاوت است.
هرکدام از علائم اختلال وسواس فکری-عملی، دارای زیرگروه هایی هستند که بسته به نوع اختلال متفاوت است.
بعضی از افراد ممکن است حتی علائم بیماری های دیگر مانند اسکیزوفرنیا را در اثر این اختلال تجربه کنند.
در نهایت، علائم اختلال وسواس فکری-عملی می تواند در اثر اتفاقات خاص در زندگی مانند عفونت دشوار یا به دنیا آمدن فرزند نیز ایجاد شود.
انباشتن اجباری
انباشتن پاتولوژیک یا اجباری یکی از نشانه های شایع OCDاست. این حالت شامل جمع آوری و عدم توانایی رها کردن یا دور انداختن حجم زیادی از اشیاءی است که در نظر سایرین کم یا بی ارزش هستند؛مانند انباشتن حجم زیاذی از – اصطلاحا- خرت و پرت هایی که در خانه، محیط کار یا محسز های اجتماعی کاربردی ندارند و صرفا دست و پا گیرند.
تشخیص
با اینکه اکنون وجود ریشه بیولوژیکی برای این بیماری پذیرفته شده است، اما علائم بیماری توسط آزمایش نمونه خون، تصاویر رادیولوژی یا سایر روش های تشخیص پزشکی ممکن نیست. بنابراین تشخیص به کمک استدلال بالینی و تجربه پزشکی، توسط یک متخصص سلامت روان مانند روانپزشک، روان شناس، پزشک خانواده یا پرستارانی که دوره های تخصصی به این منظور را پشت سر گذاشته اند، انجام می گیرد.
صادفانه صحبت کردن درباره علائم بیماری و توصیف دقیق و درست از آنها نزد متخصص سلامت روان، بسیار پر اهمیت است و او تنها در این صورت می تواند کمکهای خود را به بهترین و موثر ترین شیوه ممکن در اختیار بگذارد.
درمان
پیش از این تصور میشود علائم OCD بسیار مقاوم به روش های درمانی هستند و برطرف کردن آنها بسیار مشکل است. اما در واقع، مشخص شده است که بیش از دو سوم افراد دارای این علائم، به خوبی به درمان پاسخ می دهند. این روش ها شامل درمان دارویی، درمان شناختی رفتاری، جراحی و روشهای خود مراقبتی است.
به ظور کلی تر، روشهای درمانی در دو دسته دارویی و درمان روانی قرار می گیرند. روش دوم عمدتا بر افکار اساسی و زیرنهشته ای تمرکز میکند که به عنوان عامل بنیادین بیماری شناخته می شوند. این روش به کمک مشاوره شناختی رفتاری انجام می گیرد. شیوه دیگر،مواجه کردن افراد با مسائلی است که از آنها واهمه دارند؛ بدین ترتیب می توانند به ندرت، پاسخ های شدید خود به این موقعیت ها را کاهش دهند. این نوع درمان نیز از طریق روشی به نام مواجهه و منع واکنش به دست می آید. برای پیدا کردن بهترین روش برای هر فرد، لازم است با افراد متخصص مشورت صورت گیرد. به این ترتیب فرد میتواند از میزان اصظراب و تنش ناشی از این روند در زندگی خود بکاهد.