در این مطلب به بررسی مقاله منتشر شده در مجله STROKE در سال 2024 در مورد تحریک مغناطیسی مغز در سکته مغزی می پردازیم.
تحریک مغناطیسی مغز در سکته مغزی: TBS یک روش جدید با هم بشنویم:
مقدمه: تحریک مغناطیسی مغز در سکته مغزی به عنوان یکی از روشهای نوین و غیرتهاجمی برای بهبود عملکرد حرکتی در بیماران شناخته شده است. سکته مغزی یکی از جدیترین مشکلات سلامت عمومی در سراسر جهان است که میتواند به اختلالات شدید حرکتی، به ویژه در اندامهای فوقانی، منجر شود. این اختلالات حرکتی تأثیرات منفی بر کیفیت زندگی بیماران میگذارند و بهبود آنها از جمله چالشهای بزرگ در توانبخشی است.
روش تحریک مغناطیسی مغز یا همان TMS با ارسال پالسهای مغناطیسی به نواحی خاصی از مغز به بهبود عملکرد حرکتی بیماران سکته مغزی کمک میکند. از میان انواع مختلف این روش، تحریک با موجهای تتا یا TBS به دلیل اثربخشی بیشتر در مقایسه با روشهای سنتی توانسته است توجه زیادی را به خود جلب کند.
در واقع TBS یک نوع سریع از TMS یا تحریک مغناطیسی مغز است. که می تواند حتی اثر بخش تر عمل کند.
روشها: در این مطالعه تصادفی و کنترلشده، بیماران مبتلا به اختلال حرکتی اندام فوقانی پس از سکته مغزی به سه گروه تقسیم شدند: گروه تحریک مغناطیسی متناوب (iTBS) برای نیمکره مغزی آسیبدیده، گروه تحریک مداوم (cTBS) برای نیمکره مقابل، و گروه شبیهسازی (شام) که هیچ تحریک واقعی دریافت نمیکردند. علاوه بر این، هر سه گروه بهطور همزمان تحت برنامههای توانبخشی معمول قرار گرفتند.
هدف از این مطالعه بررسی ایمنی و اثربخشی تحریک مغناطیسی مغز در سکته مغزی با استفاده از تصویربرداریهای شخصیسازیشده بود. با استفاده از این تکنیک، نواحی دقیق مغزی مرتبط با حرکات اندام فوقانی در بیماران مشخص و تحریکهای مغناطیسی به شکل دقیقتری هدایت شدند.
نتایج: نتایج نشان داد که بیماران در هر دو گروه تحریک مغناطیسی مغز (iTBS و cTBS) نسبت به گروه شبیهسازی بهبودهای قابلتوجهی در عملکرد حرکتی اندام فوقانی داشتند. در گروه iTBS بهبود متوسط امتیازات در ارزیابی Fugl-Meyer حدود ۱۰.۷۳ امتیاز و در گروه cTBS حدود ۱۰.۷۹ امتیاز بود، در حالی که در گروه شبیهسازی این عدد تنها ۲.۴۳ امتیاز بود. همچنین، نرخ پاسخدهی درمانی در گروههای iTBS و cTBS به ترتیب ۶۰ و ۶۴.۳ درصد بود، در حالی که گروه شبیهسازی هیچ پاسخدهی قابلتوجهی نداشت.
این نتایج نشان داد که تحریک مغناطیسی مغز در سکته مغزی میتواند بهبود قابل توجهی در عملکرد حرکتی بیماران ایجاد کند و این بهبود در فعالیتهای روزانه و کیفیت زندگی نیز منعکس میشود. همچنین، گروه iTBS بهبودهایی در عملکرد اندام تحتانی نشان داد که این امر نشاندهنده تأثیر گستردهتر این روش بر بازیابی حرکتی بیماران است.
نتیجهگیری: مطالعه حاضر شواهدی از اثربخشی و ایمنی تحریک مغناطیسی مغز در سکته مغزی ارائه میدهد. استفاده از دوزهای بالای تحریک مغناطیسی با هدایت تصویربرداریهای شخصیسازیشده میتواند نتایج درمانی را به شکل قابلتوجهی بهبود بخشد. این روش توانسته است نهتنها در بهبود عملکرد حرکتی اندام فوقانی بلکه در بهبود کیفیت زندگی بیماران نیز مؤثر واقع شود.
تحریک مغناطیسی مغز در سکته مغزی به عنوان یک روش جدید و مؤثر برای درمان بیماران مبتلا به سکته مغزی شناخته شده است. این روش غیرتهاجمی، ایمن و قابل تحمل برای بیماران است و میتواند به عنوان یکی از ابزارهای توانبخشی کارآمد در مراکز درمانی مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به نتایج مثبت این مطالعه، تحقیقات بیشتری برای بررسی اثرات بلندمدت و ترکیب این روش با سایر روشهای درمانی توصیه میشود.
نتیجه نهایی: تحریک مغناطیسی مغز در سکته مغزی یک گام نوین در توانبخشی و بهبود عملکرد حرکتی است و با افزایش دوز پالسها میتوان به بهبودهای بیشتر و ماندگارتری در بیماران دست یافت. این روش به دلیل ایمنی و کارآمدی بالا بهطور فزایندهای در مراکز توانبخشی به کار گرفته میشود و امیدهای جدیدی را برای بیماران سکته مغزی فراهم کرده است.
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.