هنگامی که ما چند شیء را پشت سر هم می بینیم، نگاه دوم ما همیشه تصویری را نشان می دهد که می توان گفت کمی جعلی و عین واقعیت نمی باشد. به دلیل ویژگی های مختلف شیء مانند جهت حرکت، رنگ و موقعیت مکانی، حافظه کوتاه مدت ما منجر به اشتباهات سیستماتیک می شود.
ظاهراً این اشتباهات به ما کمک می کند تا تأثیرات مداوم در حال تغییر در محیط خود را تثبیت کنیم. این یافته توسط دانشمندان پژوهشگاه روانشناسی پزشکی در دانشگاه گوته کشف شده است.
برای مثال، هنگام رد شدن از خیابان ابتدا باید به چپ، سپس به راست و سرانجام یکبار دیگر به سمت چپ نگاه کنیم. وقتی برای اولین بار به سمت چپ نگاه می کنیم، یک ماشین و دوچرخه سوار نزدیک می شوند، این اطلاعات در حافظه کوتاه مدت ما ذخیره می شود.
حافظه کوتاه مدت ما را فریب می دهد. وقتی بار دوم به سمت چپ نگاه می کنیم، چشمان ما چیزی کاملاً متفاوت را می بینند: دوچرخه و اتومبیل دیگر رنگی یکسان ندارند. زیرا اکنون از سایه درخت عبور می کنند، دیگر در همان مکان قرار ندارند، و ماشین شاید کندتر حرکت کند.
این واقعیت که ما با این وجود بلافاصله دوچرخه و ماشین را تشخیص می دهیم به این دلیل است که حافظه ایجاد شده با نگاه اول به سمت چپ چگونگی درک حالت دوم را تحت تأثیر قرار می دهد.
دانشمندان دانشگاه گوته، به سرپرستی روانشناس کریستوف بلدوفسکی و دانشجوی دکترای کورا فیشر، یک وضعیت ترافیک را در آزمایشگاه بازسازی کردند: به شرکت کنندگان گفته شد که مسیر حرکت نقاط سبز یا قرمز را که در یک مانیتور حرکت می کنند، به خاطر بسپارند.
در طول هر جلسه آزمایشی، فرد آزمون دهنده دو نقطه متحرک را به صورت متوالی مشاهده کرد و باید متعاقباً جهت حرکت یکی از این قسمتها را گزارش می کرد. در آزمایش های بعدی، هر دو نقطه به طور همزمان در کنار یکدیگر نشان داده شده اند. افراد آزمایش های متوالی متعددی را انجام دادند.
دانشمندان فرانکفورت بر اشتباهات افراد و چگونگی ارتباط این اشتباهات بطور منظم و پی در پی متمرکز شدند.
اگر به عنوان مثال نقاط مشاهده شده در جهت 10 درجه و در آزمایش متعاقب آن در جهت 20 درجه حرکت می کرد، اکثر افراد برای آزمایش دوم 16 تا 18 درجه را گزارش می کردند. اما اگر 0 درجه برای آزمایش بعدی صحیح بود، آنها برای آزمایش دوم 2 تا 4 درجه گزارش کردند.
او و تیمش مطالعات قبلی را با بررسی تأثیر اطلاعات زمینه ای مانند رنگ، موقعیت مکانی (راست یا چپ) و توالی (کدامیک اول نمایش داده شده) انجام دادند.
بلدوفسکی توضیح می دهد: ” این اطلاعات زمینه ای، به ویژه فضا و توالی، به میزان قابل توجهی در تحریف ادراک پی در پی حافظه کوتاه مدت نقش دارند.”
کورا فیشر، نویسنده اول اظهار داشت: “اطلاعات زمینه ای به ما کمک می کند تا بین اشیاء مختلف تمایز قائل شویم و به تبع آن اطلاعات یک شیء مشابه در طول زمان را با هم ادغام کنیم.”
این برای وضعیت ترافیکی ما چه معنی دارد؟
در ابتدا، حافظه کوتاه مدت ما باعث می شود چیزی متفاوت از آنچه که در واقعیت وجود دارد را ببینیم. اما اگر حافظه کوتاه مدت ما قادر به انجام این کار نبود، وقتی بار دوم به سمت چپ نگاه می کردیم، وضعیت ترافیکی کاملاً جدید می دیدیم. این بسیار گیج کننده است، زیرا یک ماشین متفاوت و یک دوچرخه سوار متفاوت به طور ناگهانی در جای دیگری ظاهر می شدند.
درک ما از حافظه در نهایت ما را به درک محیط خود سوق می دهد، که ظاهر آن دائماً به دلیل حرکت و نور تغییر می کند. در این فرآیند، به عنوان مثال، برداشت فعلی از خودرو تحت تأثیر ادراک قبلی از اتومبیل قرار دارد، نه با درک ما از دوچرخه سوار. “
برای اطلاعات بیشتر به موسسه سلامت مغز دانا و Senses Cultural Academy of Health مراجعه کنید.
منابع:
Fischer, C., et al. (2020) Context information supports serial dependence of multiple visual objects across memory episodes. Nature Communications
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).