اگر زنان باردار در دوران بارداری مقادیر قابل توجهی قهوه، نیکوتین و آمفتامین را مصرف کنند، فرزندانشان در آینده بیشتر در معرض ابتلا به مشکلات عصبی و روانشناختی قرار دارند. محققان مرکز تحقیقات مغز MedUni وین اکنون با موفقیت، مناطق مغز را که به عنوان “نقاط حساس” برای روانپزشکان عمل می کنند، شناسایی کرده اند و دریافتند که واکنش مادر به این مواد با واکنشهای نوزادشان متفاوت است.
سوء مصرف مواد مخدر در دوران بارداری خطر قابل توجهی دارد و بر رشد جنین تأثیر منفی می گذارد. حتی اگر مادر به ویژه به برخی از روانگردان ها واکنش نشان نمی دهد، با این وجود به طور دائم می تواند بر رشد مغزی کودک یا فرزند خود تأثیر بگذارد.
مناطق دقیق مغز که تحت تأثیر مصرف دارو توسط مادران قرار دارند، تاکنون ناشناخته بوده اند. مطالعه جدیدی که توسط مرکز تحقیقاتی مغز MedUni Vienna انجام شده و با همکاری موسسه Karolinska سوئد کار می کند، اکنون نشان داده است که قرار گرفتن در معرض اپیزودیک آمفتامین، نیکوتین یا کافئین در دوران بارداری باعث نقص گسترده در مغز جنین می شود، که به طور خاص بر توسعه آن تأثیر می گذارد.
indusium griseum (IG) ناحیه مغزی است که به کلیه مشکلات روانشناختی آزمایش شده در یک مدل موش واکنش نشان می دهد.
“در indusium griseum، نوع جدیدی از نورون ها را پیدا کردیم که تحت تأثیر روانگردان ها قرار می گیرند، به این ترتیب که رشد آن را تا حد زیادی مهار می کنند تا جایی که کودک با نورون هایی که هنوز در حالت شبیه به دوره جنینی هستند، متولد شود.
نتیجه اصلی این امر این است که این سلول ها دیگر نمی توانند در طولانی مدت به درستی در مغز عمل کنند.
محققان برای تحلیل خود، نوروآناتومی معمولی را با جدیدترین تکنیک های تعیین توالی RNA ترکیب کردند تا نشان دهند که چگونه اختلالات مولکولی در نورونهای indusium griseum رخ می دهد.
“به ویژه، سطح پروتئین معینی کاهش می یابد. این کمبود مکانیسمی را که نورونها قادر به پردازش اطلاعات هستند، مختل می کند. این نیز در مدلهای ژنتیکی به اثبات رسیده است.
نتیجه: در کودکان نیز ممکن است بعداً خطر عوارض عصبی افزایش یابد، زیرا ساختار آناتومیکی indusium griseum به عنوان لایه ای نازک از ماده خاکستری در مغز انسان وجود دارد.
به گفته یکی از محققان، “مشاهده شگفت آور” این بود که جمعیت عصبی به هیچ وجه در griseum indusium مردان وجود ندارد. “تاکنون، دانش بر این باور بود که هیچ سلول عصبی یا فقط تعداد اندکی نورون در این منطقه وجود دارد.” این که آیا عملکرد این سلولهای عصبی در مغز انسان معادل عملکرد موشها است یا نه، نیاز به مطالعه بیشتر دارد.
“با این وجود، حداقل این نشان می دهد که شبکه های مغزی پیچیده تر از آنچه قبلاً تصور می شد، می باشند. هماهنگی عملکردهای مغز بسیار متنوع تر از آن چیزی است که انتظار داریم.”
از آنجا که این نورون ها در شبکه های شناختی درگیر هستند و احتمالاً شناخت را تسهیل می کنند، هنگامی که شبکه های آنها در مرحله رشد توسط روانگردان تحریک می شوند، باید انتظار رخداد نقص های طولانی مدت را داشته باشیم.
برای اطلاعات بیشتر به موسسه سلامت مغز دانا مراجعه کنید.
منبع:
“Brain-wide genetic mapping identifies the indusium griseum as a prenatal target of pharmacologically unrelated psychostimulants”. Janos Fuzik et al.
PNAS
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.