ویوانس (لیزدگزامفتامین) و آدرال (آمفتامین و دکستروآمفتامین) داروهای محرکی هستند که برای درمان اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD) تجویز می‌شوند. با این که این دو دارو شباهت‌هایی دارند، تفاوت‌های متعددی هم بین این دو دارو وجود دارد. اما ویوانس یا آدرال؟ کدام برای شرایط شما بهتر است؟
به عنوان مثال، اثرات ویوانس به طور کلی بیشتر از آدرال طول می کشد زیرا Vyvanse سرعت جذب کمتری دارد. Adderall همچنین پتانسیل بیشتری برای سوء مصرف نسبت به ویوانس دارد. به خواندن این مطلب ادامه دهید تا در مورد شباهت ها و تفاوت های آنها و همچنین نحوه تصمیم گیری در مورد اینکه کدام یک برای شما مناسب تر است بیشتر بدانید.
ویوانس در مقابل آدرال: حقایق کلیدی
ویوانس و آدرال هر دو داروهایی هستند که بر روی سیستم عصبی مرکزی اثر می‌گذارند، که در دسترس بودن انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز را افزایش می‌دهد. با افزایش مقادیر دوپامین و نوراپی نفرین، توجه و تمرکز برای افراد مبتلا به ADHD آسان تر می شود. علاوه بر این، بیش فعالی و رفتار تکانشی کاهش می یابد.
از آنجایی که ویوانس و آدرال هر دو داروهای محرک از یک خانواده دارویی هستند – هر دو آمفتامین هستند – ممکن است به عنوان یک دارو اشتباه گرفته شوند. در اینجا چند حقایق اساسی در مورد این دو دارو آورده شده است تا شباهت ها و تفاوت های آنها را روشن کند.
آدرال
Adderall نام تجاری دارویی است که حاوی دکستروآمفتامین و آمفتامین است. این کپسول در دو فرمول موجود است: کپسول Adderall IR (با رهش فوری) و Adderall XR (کپسول با رهش طولانی).
Adderall IR کوتاه اثر است و توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) برای درمان ADHD و نارکولپسی تایید شده است. به طور معمول، هنگامی که برای شخصی این نسخه فوری تجویز می شود، آن را دو یا سه بار در روز یا هر 4 تا 6 ساعت مصرف می کند.
همیشه داروها را طبق دستور پزشک خود مصرف کنید.
Adderall XR در سال 2001 توسط FDA تایید شد و ممکن است برای درمان ADHD در بیماران 6 سال و بالاتر تجویز شود.
ویوانس
ویوانس نام تجاری دارویی است که حاوی لیزدگزامفتامین است. هنگامی که لیزدگزامفتامین وارد بدن می شود، به دکستروآمفتامین تبدیل می شود. ویوانس در یک فرمول موجود است که توسط FDA در سال 2007 برای افراد 6 سال و بالاتر تایید شد.
ویوانس علاوه بر درمان ADHD، برای درمان اختلال پرخوری در بزرگسالان نیز تایید شده است. برای هر دو بیماری، بیماران این دارو را یک بار در روز، اغلب در صبح مصرف می کنند.
اثربخشی ویوانس در مقابل آدرال
داروهای محرک به طور گسترده ای به عنوان درمان های موثر ADHD پذیرفته شده اند. اما اگر به طور خاص به ویوانس و ادرال نگاه کنید، تحقیقات مقایسه ای کمی وجود دارد که نشان دهد یکی بهتر از دیگری است.
این دو دارو از نظر مدت زمان ماندگاری متفاوت هستند. این می تواند برای بسیاری از افراد یک عامل تعیین کننده باشد زیرا ممکن است بر میزان مؤثر بودن دارو برای کنترل علائم ADHD تأثیر بگذارد.
فرم انتشار فوری آدرال حدود سه تا چهار ساعت طول می کشد. با این حال، افراد ممکن است بتوانند دو تا سه بار در روز یک دوز مصرف کنند. فرم طولانی رهش یک بار در روز مصرف می شود و 10 تا 12 ساعت طول می کشد.
یک دوز ویوانس می تواند تا 14 ساعت دوام داشته باشد، به این معنی که می تواند تمام روز را دوام بیاورد.
برخی از افرادی که Adderall XR مصرف می کنند ممکن است متوجه شوند که برای کمک به کنترل علائم خود نیاز به مصرف داروهای دیگری دارند.
عوارض جانبی ویوانس در مقابل آدرال
از آنجایی که ویوانس و آدرال هر دو داروهای محرک از نوع آمفتامین هستند، عوارض جانبی هر دارو مشابه است و شامل موارد زیر است:
- درد شکم
- بر بی ثباتی تأثیر می گذارد
- اضطراب، عصبی بودن یا عصبانیت
- از دست دادن اشتها
- اسهال
- سرگیجه
- خشکی دهان
- تب
- سردرد
- بی خوابی
- تحریک پذیری
- حالت تهوع یا استفراغ
- مشکلات خواب
- کاهش وزن
عوارض جانبی جدی تر اما نادرتر عبارتند از افزایش ضربان قلب، فشار خون بالا، تنگی نفس، توهم و پارانویا. اگر این عوارض یا هر گونه عوارض جانبی دیگری را تجربه کردید، فورا به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
برخی عوارض جانبی دیگر وجود دارد که باید در نظر گرفته شود. مردان ممکن است در هنگام مصرف آمفتامین دچار اختلال نعوظ شوند. اگرچه ممکن است از صحبت کردن در این مورد با پزشک خجالت بکشید، آنها می توانند برای حل این مشکل با شما همکاری کنند.
موارد احتیاط
افرادی که شرایط خاصی دارند نباید ویوانس یا آدرال مصرف کنند. به عنوان مثال، در صورت داشتن موارد زیر، نباید هیچ یک از این داروها را مصرف کنید:
- اختلال دوقطبی
- بیماری قلبی عروقی
- گلوکوم
- فشار خون بالا
- پرکاری تیروئید
- مشکلات کبدی
علاوه بر این، ویوانس و آدرال هر دو می توانند در دوران بارداری ناامن باشند، و در دوران شیردهی توصیه نمی شوند.
از آنجایی که هر دو دارو آمفتامین‌هایی هستند که می‌توانند اعتیادآور باشند، اگر سابقه اعتیاد دارید، نباید از آنها استفاده کنید.
تداخلات دارویی
در صورت ترکیب ویوانس یا آدرال با ماده دیگری، خطر تداخلات دارویی نیز وجود دارد.
داروهایی که هنگام مصرف این داروهای ADHD باید از آنها اجتناب کنید عبارتند از:
- آنتی اسیدها
- داروهای ضد افسردگی
- داروهای ضد روان پریشی
- داروهای فشار خون
- داروهای سرماخوردگی یا آلرژی حاوی آنتی هیستامین یا ضد احتقان
- مهارکننده های مونوآمین اکسیداز (MAOIs)
- داروهای ضد درد اپیوئیدی
سایر مواردی که می تواند با ویوانس و آدرال تداخل داشته باشد و بر روی آنها تأثیر بگذارد عبارتند از الکل، کافئین، و غذاها یا نوشیدنی های حاوی اسید اسکوربیک.
به یاد داشته باشید که پزشک تجویز کننده را در مورد سایر نسخه ها، داروهای بدون نسخه و مکمل های طبیعی که ممکن است مصرف کنید، مطلع کنید.
تفاوت ویوانس با آدرال
در حالی که ویوانس و آدرال شباهت‌های زیادی دارند، تفاوت‌های مهمی بین این دو دارو وجود دارد. این تفاوت ها می توانند در تعیین اینکه کدام دارو برای شما مناسب است نقش داشته باشد.
ویوانس
- سرعت جذب کندتر؛ 1 تا 2 ساعت طول میکشد تا شروع به کار کند.
- اثراتش تا 14 ساعت باقی می ماند.
- از آنجایی که نمی توان آن را استنشاق کرد یا تزریق کرد، خطر سوء مصرف کمتر است.
آدرال
- سرعت جذب سریعتر؛ بعد 30 دقیقه شروع به کار می کند
- ماندگاری اثرات برای Adderall IR چهار ساعت، برای Adderall XR ده تا 12 ساعت است.
- پتانسیل بیشتر برای احتمال سوء مصرف
- نسخه های فوری (IR) و توسعه یافته (XR) برای انعطاف پذیری
نرخ جذب
شاید بزرگترین تمایز بین ویوانس و آدرال این است که Vyvanse یک پیش دارو است. این بدان معنی است که باید به صورت خوراکی مصرف شود تا توسط آنزیم های بدن متابولیزه شود تا موثر واقع شود.
اثرات آدرال در عرض 30 دقیقه شروع به کار می کند. در مقابل، ویوانس تقریباً یک تا دو ساعت طول می کشد تا اثر کند.
ویوانس اغلب آرام تر از آدرال توصیف می شود. یکی از دلایل این امر این است که چون سرعت جذب کمتری دارد، هنگامی که دارو شروع به اثر می کند، تغییر ناگهانی به سیستم وارد نمی شود.
بازگشت دارویی
علاوه بر این، هنگامی که ویوانس شروع به از بین رفتن می کند، بازگشت دارویی کمتری وجود دارد. از آنجایی که آدرال در هر دو نسخه متوسط و توسعه یافته در دسترس است، انعطاف پذیری زیادی در نحوه استفاده از آن فراهم می کند.
به عنوان مثال، ممکن است برای یک فرد برای مصرف روزانه Adderall XR تجویز شود و در مواقعی که نیاز به اثر فوری بیشتری است یا زمانی که از بین رفتن دارو قبل از خواب مفید است، آدرال IR را مصرف کند.
ایمنی
ویوانس و آدرال داروهای جدول II هستند که به این معنی است که احتمال سوء مصرف و وابستگی وجود دارد. از آنجایی که ویوانس نیاز به تبدیل در بدن دارد، نمی توان آن را استنشاق یا تزریق کرد، بنابراین نسبت به آدرال و سایر داروهای محرک احتمال سوء مصرف از آن کمتر است.
همیشه داروهای خود را در جایی امن و دور از دسترس دیگران نگهداری کنید.
اشکال و دوزها
Adderall IR در قرص‌های 5 تا 30 میلی‌گرم (میلی‌گرم) موجود است. Adderall XR در شش دوز مختلف از 5 میلی‌گرم تا 30 میلی‌گرم در دسترس است.
پزشکان معمولاً در اولین شروع مصرف دارو، دوز کمتری را تجویز می کنند و به تدریج آن را افزایش می دهند تا زمانی که دوز درمانی مناسب را برای شما و علائم شما پیدا کنند.
هزینه
ویوانس و آدرال هر دو نام تجاری هستند و هزینه می تواند با توجه به پوشش بیمه شما متفاوت باشد. در سال 2023، FDA چندین نسخه ژنریک ویوانس، به نام lisdexamfetamine dimesylate را تایید کرد، که به بیماران گزینه‌های کپسول و قرص جویدنی را ارائه می‌کرد.
کدام داروی ADHD برای شما مناسب است؟
اگر نمی‌دانید کدام داروی ADHD برای شما یا فرزندتان بهترین است، گزینه‌ها را با روانپزشک خود در میان بگذارید. یافتن داروی بهینه مستلزم مشورت با پزشک است زیرا هر فرد به طور متفاوتی پاسخ می دهد.
هنگامی که شروع به مصرف یک داروی جدید می کنید، بر احساس آن، از جمله عوارض جانبی، نظارت کنید. سپس پزشک تجویز کننده خود را مطلع کنید تا در صورت نیاز تنظیمات لازم را انجام دهند.
برخی از عوامل کلیدی که ممکن است در تصمیم گیری برای شما موثر باشد، مدت زمان ماندگاری دارو و هزینه آن است. پس از امتحان کردن یک دارو، ممکن است متوجه شوید که آنطور که انتظار می رود کار نمی کند و ممکن است بخواهید آن را تغییر دهید. هر فرد متفاوت است، بنابراین رودربایستی را کنار بگذارید و با روانپزشک خود همکاری کنید تا رویکرد درست را داشته باشید.
صحبت نهایی
از آنجایی که ویوانس و آدرال از بسیاری جهات داروهای مشابهی هستند، انتخاب واقعاً به بهترین نتیجه برای شما بستگی دارد. هر دوی آنها برای مدیریت علائم ADHD موثر هستند، اما ممکن است برای یافتن دارو و دوزی که بهترین اثر را دارد، مقداری آزمون و خطا لازم باشد.
همچنین مهم است که به یاد داشته باشید در حالی که اینها از محبوب ترین گزینه ها برای درمان ADHD هستند، اما تنها گزینه ها نیستند. موارد دیگری نیز وجود دارد که اگر احساس می کنید که ویوانس یا آدرال برای نیازهای شما مناسب نیستند، باید با پزشک خود در میان بگذارید.
درمان های جدید بیش فعالی یا ADHD بدون دارو
نوروفیدبک
نوروفیدبک یک درمان غیر تهاجمی است که مغز را تشویق می‌کند تا الگوهای فعالیت سالم‌تری ایجاد کند. هدف درمان تنها تغییر طرز فکر و احساس شما نیست، بلکه تغییر مغز شما در سطح بیولوژیکی برای عملکرد بهتر است.
اگر علاقه مندید راجع به اینکه چگونه نوروفیدبک برای درمان بیش فعالی و نقص توجه بیش فعالی به کار می رود، بیشتر بدانید مطلب زیر را بخوانید: درمان بیش فعالی (ADHD) با نوروفیدبک در شیراز
واقعیت مجازی
شواهد اخیر نشان می‌دهد که واقعیت مجازی میتواند به تقویت برخی از چالش‌های اصلی درمان ADHD مانند توجه، حل مسئله و مدیریت رفتارهای تکانشی کمک کند. به عنوان مثال، استفاده از VR میتواند سناریوهای مجازی ایجاد کند که میتواند مهارت‌هایی مانند بازداری پاسخ و کنترل احساسی را تقویت و توانمند کند.
واقعیت مجازی محیط های همه جانبه ای را فراهم می کند. ایده این است که کاربر بتواند مانند زندگی واقعی ببیند، بشنود و احساس کند. در این حالت، محیط یک کلاس درس را با معلم شبیه‌سازی می‌کنند که در آن حواس‌پرتی‌های مختلفی ظاهر می‌شود. می‌توان عوامل حواسپرتی را در طول جلسات کنترل، افزایش و کاهش داد. هدف این است که کودکان را “تربیت” کنیم تا یاد بگیرند که آنها را نادیده بگیرند و بتوانند به راحتی آنها را تحت کنترل درآورند. هنگامی که بیمار به فعال شدن محرک های حواسپرتی عادت می کند، پاسخ های ذاتی به نوعی کاهش می یابد که به بیمار کمک می کند بر این اختلال غلبه کند.
تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال TMS
TMS از ارتباط بین مغناطیس و الکتریسیته برای تأثیرگذاری بر فعالیت الکتریکی در مغز به صورت غیر تهاجمی و بدون درد استفاده می کند. این را می توان در درمان ADHD با استفاده از امواج مغناطیسی برای تشویق تولید مقدار مناسب انتقال دهنده های عصبی مهار کرد.
این کار به روشی ملایم و تا حد زیادی بدون عوارض جانبی انجام می شود. در طول بسیاری از درمان‌ها طی چند هفته، TMS میتواند برای تغییر جهت تولید انتقال‌دهنده‌های عصبی و کمک به تعادل فعالیت الکتریکی در بخش‌های مناسب مغز مورد استفاده قرار گیرد.
برای دیدن مطلب کامل درمان بیش فعالی و نقص توجه ADHD با TMS، روی این لینک کلیک کنید: درمان جدید ADHD چیست؟ با تحریک مغناطیسی مغز یا TMS آشنا شوید
ا‌مروزه با پیشرفت علم تکنیک های مختلفی برای درمان اختلالات روانی ایجاد شده است که بسته به شرایط شما میتواند مورد استفاده قرار بگیرد. میتوانید از کارشناسان انستیتو سلامت مغز دانا کمک بگیرید تا بهترین و موثرترین درمان برای خود را بیابید. برای اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.
همین الان می توانید وقت ارزیابی خود را تعیین کنید! روی لینک زیر کلیک کنید:
برای درمان بیماری کودک شما هرگز دیر نیست، و ممکن است متوجه شوید که داروها و اصلاح شیوه زندگی می تواند به او کمک کند تا برخی از علائمی را که عملکرد روزمره و امور تحصیلی را دشوار می کند، مدیریت کند.
درباره نویسنده
موژان پارسا پژوهشگر ارشد توان‌بخشی شناختی دانشگاه شهید بهشتی و همکار قطب عصب روان‌شناسی شناختی کشور است. جریان اصلی تحقیقات وی اختلالات عصب تحولی و به طور خاص متمرکز بر اوتیسم می باشد.