توجه
توجه موضوعی است که به طور گسترده به صورت عمومی مورد بحث قرار می گیرد. همچنین به طور گسترده به صورت علمی مورد مطالعه قرار می گیرد.
تعاریف زیادی در زمینه های مختلف از جمله علوم اعصاب، روانشناسی و اخیراً یادگیری ماشینی دارد. “همه می دانند توجه چیست. این عبارت است از تصاحب ذهن، به شکلی روشن و واضح، از چندین شیء یا رشته فکری ممکن به طور همزمان”.
با این حال، فراوانی رویکردها و مفهوم‌سازی‌های تجربی مختلف برای مطالعه آنچه که از آن به عنوان یک مفهوم واحد صحبت می‌شود، منجر به واکنش شدیدی در میان محققان شده است. پس بهتر است بگویین درواقع “هیچ کس نمی داند دقیقا توجه چیست”.
توجه قطعاً از یک مفهوم روشن یا یکپارچه دور است. با این حال، علیرغم تعاریف متعدد، مبهم و گاه متناقض، کیفیت اصلی توجه به وضوح برای پردازش اطلاعات در مغز و به طور فزاینده‌ای، سیستم‌های مصنوعی اهمیت بالایی دارد.
توجه، کنترل منعطف منابع محاسباتی محدود است. اینکه چرا این منابع محدود هستند و چگونه می توان آنها را به بهترین نحو کنترل کرد در موارد کاربردی متفاوت است. اما توانایی تغییر و مسیریابی جریان اطلاعات به صورت پویا دارای مزایای روشنی برای سازگاری هر سیستمی است.
توجه نقش های زیادی در مغز ایفا می کند
شبکه‌های عصبی مصنوعی، سیستم‌های پردازش موازی هستند که از واحدهای مجزا تشکیل شده‌اند. برای تقلید از عملکرد اصلی ورودی-خروجی نورون‌ها طراحی شده‌اند.
این مدل‌ها در حال حاضر بر ادبیات یادگیری ماشین و هوش مصنوعی (AI) تسلط دارند. در ابتدا بدون توجه ساخته شدند. مکانیسم های مختلفی برای پیکربندی مجدد پویای بازنمایی ها یا ساختارهای این شبکه ها اکنون اضافه شده است.
از مطالعات رفتاری برای نشان دادن توانایی‌ها و محدودیت‌های توجه استفاده می‌شود. در حالی که مکانیسم‌های عصبی به ابزارهای فیزیکی که از طریق آن این اثرات رفتاری آشکار می‌شوند اشاره می‌کنند.
توجه در علوم اعصاب و روانشناسی
مطالعه علمی توجه در روانشناسی آغاز شد. جایی که آزمایش رفتاری دقیق می تواند منجر به نمایش دقیق تمایلات و توانایی های توجه در شرایط مختلف شود.
هدف علوم اعصاب و روانشناسی شناختی تبدیل این مشاهدات به مدل هایی از چگونگی ایجاد چنین الگوهای رفتاری توسط فرآیندهای ذهنی است. بسیاری از مدل‌های کلمه و مدل‌های محاسباتی ایجاد شده‌اند که مکانیسم‌های زیربنایی مختلفی را ارائه می‌کنند.
تأثیر نوروفیزیولوژی تک سلولی در پستانداران غیر انسانی همراه با ابزارهای غیرتهاجمی برای نظارت بر فعالیت مغز انسان مانند EEG، fMRI و MEG، مشاهده مستقیم فرآیندهای عصبی اساسی را ممکن کرده است. از این رو، مدل‌های محاسباتی مدارهای عصبی ساخته شده‌اند که می‌توانند ویژگی‌های خاصی از پاسخ‌های عصبی مرتبط با توجه را تکرار کنند.
توجه به عنوان برانگیختگی، چالاکی یا هوشیاری
در عمومی ترین شکل خود، توجه را می توان صرفاً به عنوان یک سطح کلی از هوشیاری یا توانایی درگیر شدن با محیط اطراف توصیف کرد. به این ترتیب با برانگیختگی و طیف خواب و بیداری تعامل دارد.
هوشیاری در روانشناسی به توانایی حفظ توجه اشاره دارد و بنابراین با هم مرتبط اند. توجه داشته باشید، در حالی که استفاده از این کلمات در یک معنا جمع می‌شود، اما گاهی اوقات به طور خاص در مفاهیم مختلف استفاده می‌شود.
مطالعه سوژه‌ها در مراحل مختلف چرخه خواب و بیداری
در شرایط محرومیت از خواب، یا زمانی که از داروهای آرام‌بخش استفاده می‌کنند، این دیدگاه را نشان می‌دهد که چگونه اشکال توجه می‌تواند متفاوت باشد و پیامدهای رفتاری آن چیست.
با دادن وظایف تکراری به افراد مورد مطالعه که نیاز به سطحی از توجه مداوم دارند – مانند نگه داشتن توپ در یک منطقه خاص روی صفحه نمایش – محققان دوره‌های طولانی‌تری از عملکرد ضعیف را در بیماران خواب‌آلود مشاهده کردند که با تغییرات در سیگنال‌های EEG مرتبط است.
با این حال، راه‌هایی وجود دارد که از طریق آنها می‌توان کارها را جذاب‌تر کرد. درواقع می‌تواند منجر به عملکرد بالاتر حتی در حالت‌های خواب‌آلود یا آرام شود.
اینها شامل افزایش وعده پاداش برای انجام کار، اضافه کردن تازگی یا بی نظمی، یا ایجاد استرس است. بنابراین، به نظر می‌رسد توجه عمومی دارای ذخایر محدودی است. که در مورد یک کار پیش پا افتاده یا با پاداش ناکافی به کار گرفته نمی‌شود. اما می‌توان برای کارهای امیدوارکننده‌تر یا جالب‌تر مورد توجه قرار گرفت.
مطالعه ای که توسط ISGlobal، انجام شد.
فراوان ترین اسید چرب در مغز، به ویژه در ناحیه جلوی مغز، DHA است.
این بیشتر از طریق خوردن ماهی های چرب تامین می شود. محققین می گویند: «علیرغم اهمیت ثابت DHA در رشد مغز، مطالعات اندکی ارزیابی کرده اند که آیا این DHA در عملکرد توجه نوجوانان سالم نقش دارد یا خیر.
«علاوه بر این، نقش احتمالی اسید آلفا لینولئیک (ALA)، امگا 3 که منشا گیاهی دارد، به طور گسترده مورد مطالعه قرار نگرفته است. این موضوع با توجه به مصرف کم ماهی در جوامع غربی مرتبط است.
هدف از این مطالعه:
آیا مصرف بالاتر DHA و ALA با افزایش عملکرد توجه در گروهی متشکل از 332 نوجوان از مدارس مختلف در بارسلون مرتبط است یا خیر. شرکت‌کنندگان تحت آزمایش‌های رایانه‌ای قرار گرفتند. زمان واکنش در آنها اندازه‌گیری شد. تا ظرفیت توجه انتخابی و پایدار، ظرفیت بازداری در مواجهه با محرک‌های حواس‌پرتی و تکانشگری را تعیین کند.
نوجوانان همچنین به مجموعه‌ای از سؤالات در مورد عادات غذایی پاسخ دادند. نمونه‌های خونی برای اندازه‌گیری سطح گلبولهای قرمز خون DHA و ALA دادند. این نشانه عینی و معتبری از مصرف طولانی‌مدت این چربی‌ها در رژیم غذایی است.
نتایج مطالعه
سطوح بالاتر DHA با توجه انتخابی و پایدار بیشتر و توجه بازدارنده همراه است. در مقابل، ALA با عملکرد توجه مرتبط نبود. اما با تکانشگری کمتر مرتبط بود.
«نقش ALA در کنترل توجه هنوز نامشخص است. اما این یافته ممکن است از نظر بالینی مرتبط باشد. زیرا تکانشگری یکی از ویژگی های چندین بیماری روانپزشکی مانند ADHD است.
«مطالعه ما نشان می دهد که DHA رژیم غذایی به احتمال زیاد در کارهایی که نیاز به توجه دارند نقش دارد. اما مطالعات بیشتری برای تأیید علت و معلولی و همچنین درک نقش ALA مورد نیاز است.»
در هر صورت، این یافته ها به شواهد موجود در مورد مزایای مصرف ماهی های چرب (منبع اصلی DHA) در زمانی که مغز در بالاترین سطح پیچیدگی خود قبل از رسیدن به بزرگسالی رشد می کند، اضافه می کند.
خلاصه پژوهش
اسیدهای چرب امگا 3 گلبولهای قرمز و امتیاز توجه در نوجوانان سالم
اسیدهای چرب امگا 3 برای عملکرد مغز حیاتی هستند. اعتقاد بر این است که نوجوانی به طور فزاینده ای مستلزم آسیب پذیری مغز در برابر مصرف رژیم غذایی است.
برخلاف تحقیقات فراوان در مورد اسید دوکوزاهگزانوئیک امگا 3 (DHA) در شناخت، تحقیقات در مورد DHA و توجه در نوجوانان سالم کمیاب است.
علاوه بر این، نقش آلفا-لینولنیک اسید (ALA)، اسید چرب امگا 3 گیاهی، ناشناخته است. ما ارتباط بین DHA و ALA و عملکرد توجه را در میان جمعیت جوان سالم بررسی کردیم.
در این مطالعه مقطعی که بر روی 372 نوجوان (9/0±8/13 سال) انجام شد، نسبت DHA و ALA را با کروماتوگرافی گازی (بیومارکرهای عینی دریافت رژیم غذایی طولانی‌مدت آنها) تعیین کردیم. نمرات توجه را از طریق تست شبکه توجه اندازه‌گیری کردیم.
مصرف DHA با بهبود ظرفیت برای توجه انتخابی و پایدار در نوجوانان همراه بود. در حالی که ALA رفتارهای تکانشی را کاهش داد.
منبع: Attention in Psychology, Neuroscience, and Machine Learning – PMC (nih.gov)
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.