استفاده از روش حساسیت زدایی با حرکات سریع چشم و باز پردازش مجدد (EMDR) در بهبود ناهنجاری هایی مانند اضطراب، استرس پس از سانحه و پانیک

در سال 1987، روان شناس فرانسوی، Shapiro، نوع جدیدی از درمان روان شناختی را به عنوان EMDR معرفی کرد. این روش، حساسیت زدایی با حرکات متناوب چشم و پردازش مجدد نامیده می شود. درمان با این متد در سال های اخیر برای افرادی که از اضطراب، پانیک، اختلال استرس بعد از سانحه (PTSD) و یا تروما رنج می برند، بسیار رایج می باشد.
طبق گفته محققان، EMDR (حساسیت زدایی با حرکات متناوب چشم و پردازش مجدد) نوعی درمان روان شناختی است که در مورد آن به صورت گسترده تحقیقاتی صورت گرفته است و ثابت شده که برای بهبود تروما می تواند بسیار موثر واقع شود. EMDR به میلیون ها نفر از همه سنین در کاهش و بهبود انواع مختلفی از استرس های عصب-روان شناختی کمک کرده است.

در حال حاضر در مرکز سلامت مغز از این روش همراه با تکنولوژی های دیگر علوم اعصاب برای بهبود برخی از مراجعین که به این متود نیازمندند استفاده می شود. 

EMDR چیست؟

نوعی روش درمانی مرحله ای است که بر روی علائم تروماتیک شخص متمرکز می شود و به شخص در ارتباط برقرار کردن با همه تصاویر و افکار ذهنی، احساسات و حواسی که به خاطره آسیب زا یا تروما مربوط می شود، کمک می کند. در واقع، به مغز کمک می کند که از قدرت ذاتی خود برای حل مشکلات عصب-روان شناختی، بهره بگیرد و به سمت راه حلی تطابقی حرکت کند.

این روش بر اساس این ایده است که تروما و سایر تجربیات منفی و چالش برانگیز توانایی ذاتی ذهن را برای حل مشکل خود ضعیف کرده است و از طریق تحریک دو طرفه مغز می تواند تسهیل و تکمیل شود. این در حالی است که فرد مبتلا در حال تجربه مجدد تروما، در یک محیط امن و آرام در دفتر درمانگر می باشد.
Dr.Romas (معاون رئیس توسعه کلینیکی برای سیستم های بهداشتی) می گوید: درمان با EMDR یک درمان 8 فازی یا مرحله ای می باشد. این تکنیک باعث می شود ظرفیت و توانایی مغز برای کنار آمدن با تجربیات تروماتیک که باعث ایجاد و بروز علائم تروما شده دوباره به دست بیاید. مانند فلش بک و یا اضطراب و یا استفاده از استراتژی های آسیب زننده مانند، دوری کردن از اجتماع و استفاده از داروها، الکل و مواد مخدر.

EMDR چگونه تاثیر خود را اعمال می کند؟

از طریق این روش افراد آنقدر اطلاعات و خاطراتی که در مغز آن ها باعث آسیب شده را تکرار و مرور می کنند تا حدی که برای زندگی آن ها و سلامت ذهنشان آسیب زننده و مشکل زا نباشد. EMDR، مراحلی دارد که در فاز حرکت سریع چشم، فرد بر روی خاطرات منفی متمرکز شده و افکار و اعتقاداتی را که در مورد خود بعد از آن حادثه ایجاد کرده، تشخیص می دهد.

این افکار و احساسات به حافظه و خاطرات منفی شخص ربط دارد، (برای مثال در مورد سوءاستفاده جنسی ممکن است شخص فکر کند که استحقاق این اتفاق را داشته است) فرد سپس به جمله ای مثبت که به آن احساس خوبی دارد، فکر می کند (مثلا من ارزشمند هستم و می توانم زندگی ام را کنترل کنم). همه احساسات و عواطفی که همراه با آن خاطره به ذهن شخص رسیده است، تشخیص داده می شود.

سپس فرد به مرور خاطره خود پرداخته در حالیکه بر روی یک محرک خارجی که ایجاد کننده حرکات دو طرفه چشم است، متمرکز می شود. به صورت معمول، درمان گر این حالت را توسط حرکت دادن دو انگشت خود ایجاد می کند. پس از هر ست حرکت دوطرفه، از شخص در مورد احساسش پرسیده می شود. این پروسه تا زمانیکه حافظه منفی برای شخص آزاردهنده و آسیب زننده نباشد ادامه می یابد. در واقع شخص در حال پردازش تروما می باشد. اعتقادات مثبتی که در این پروسه ایجاد شده توسط حرکات دو طرفه چشم در ذهن شخص هک می شود تا چایگزین افکار منفی شود.
جلسات معمولا به مدت یک ساعت طول می کشند. EMDR به این دلیل که در آن تحریک دو طرفه در قسمتی از مغز که مسئول پردازش و ذخیره حافظه مربوط به خاطرات منفی می باشد، اتفاق می افتد. در طول EMDR افراد تجربیات و خاطرات خود را در شرایطی امن مرور می کنند که منجر به بهبود و توسعه بینش شخص نسبت به هم واقعه منفی و هم افکار ناخوشایندی که در پی حادثه یا اتفاق به وجود آمده است.

چه کسانی از روش درمانی EMDR استفاده می کنند؟

درمان یا EMDR توسط مجمع روان پزشکی آمریکا و جامعه بین المللی برای مطالعات استرس تروماتیک مورد تایید قرار گرفته است. سازمان امور دامپزشکی آمریکا، وزارت دفاع و سازمان های خارج از کشور، وزارت بهداشت بریتانیا و شورای ملی بهداشت روان اسرائیل. از این متد استفاده می کنند.
بر اساس موسسه تحقیقاتی EMDR، بیش از 30 مطالعه دارای استاندارد طلایی وجود دارد که اثربخشی درمان EMDR در طول 30 سال گذشته با مشکلاتی مانند تجاوز جنسی و سوء استفاده جنسی، مبارزه با تروما، آسیب های دوران کودکی و بی توجهی، حوادث تهدید کننده زندگی و علائم مانند اضطراب، افسردگی و سوء مصرف مواد را مستند کرده است.
Edy Nathan، درمان گری با بیش از 30 سال سابقه و تجربه در حیطه EMDR، به عنوان متخصص در این حیطه شناخته می شود. به شدت معتقد است که این روش درمانی می تواند همه انواع تروما را بهبود ببخشد. او اظهار می کند: “آنچه که این تکنیک انجام می دهد، شیوه ای است که اثرات جسمی، عاطفی و روانی که به طور خاص به یک رویداد آسیب زا مربوط می شود را ، تغییر می دهد.”
درد و احساس خطری که بعد از یک حادثه ایجاد شده، فرد را در یک دام احساسی می اندازد. EMDR این سیستم را خلع صلاح می کند و مشکلات شناختی منفی را از طریق یک سری حرکات چشم جانبی، ضربه زدن یا صدا تغییر می دهد. درحالیکه از شخص خواسته می شود که تصویر درد و خطر را که بیش از همه باعث آزار او می شود ، تصورکند.

آیا واقعا EMDR تاثیر گذار است؟

بر حسب آمار موسسه EMDR بعضی از مطالعات در زمینه این متد درمانی، نشان داده است که 84 تا 90 درصد افراد تحت تاثیر اختلال استرس پس از تروما، تنها بعد از 3 جلسه 90 دقیقه ای، بهبود یافته اند. مطالعه دیگری نشان داد که 100 درصد single-truma و77 درصد multiple-truma پس از تنها 6 جلسه 50 دقیقه ای ، دیگر علائم PTSD را نشان ندادند. در تحقیق دیگری، 77 درصد جانبازان و سربازان قدیمی پس از 12 جلسه درمانی ، علائم این ناهنجاری به طور کامل در آن ها از بین رفت.
نکته ای که در مورد این نوع مداخلات درمانی متفاوت است، این است که درمانگر با فرد در حین فرآیند صحبت نمی کند. پس از جلسه EMDR، افراد می توانند رویاهای زنده را تجربه کنند، ممکن است به طور متفاوت بخوابند، ممکن است حساسیت بیشتری به تعامل با دیگران یا محرک های خارجی داشته باشند. این نکات و علائم در پایان هر جلسه EMDR، در نظر گرفته می شود.

ترکیب روش EMDR با تکنیک های درمانی دیگر

EMDR تنها راه درمان مناسب برای اضطراب، اختلال استرس پس از سانحه PTSD، پانیک و تروما نمی باشد. استفاده از این روش ها و تکنیک های درمانی به این معنی نیست که همزمان نمی توان روش های دیگری را استفاده کرد. درمان های رفتاری شناختی (cognitive-behavioral therapy) و (Rational-emotional behavioral therapy) فرم رایجی از درمان می باشند که باید در نظر داشت.