یائسگی
بخشی طبیعی از پیری برای نیمی از جمعیت است. این نشان دهنده پایان باروری است. زیرا تخمدان ها به تدریج تولید هورمون جنسی را کاهش می دهند و دوره های ماهانه متوقف می شود. اما یائسگی همچنین کانون توجه محققانی است که در تلاش برای کشف یکی از رازهای مداوم پزشکی هستند: چرا تقریباً دو سوم افراد مبتلا به آلزایمر زن هستند؟ آیا بین یائسگی و آلزایمر ارتباط وجود دارد؟
بیماری آلزایمر (AD) شایع ترین نوع زوال عقل است که از دست دادن تدریجی حافظه و سایر عملکردهای مغز است. علائم آلزایمر می تواند با زندگی روزمره تداخل داشته باشد و شامل از دست دادن مکرر حافظه، مشکل در مکالمه و تصمیم گیری ضعیف است.
دانشمندان هنوز به طور کامل نمی دانند که چه چیزی باعث بیماری آلزایمر می شود. اما آنها دریافته اند که ترکیبی از عوامل مختلف، از عوامل بیولوژیکی گرفته تا سبک زندگی، می تواند خطر ابتلا به آن را افزایش دهد.
دکتر لیزا موسکونی، دانشیار علوم اعصاب در عصب‌شناسی و رادیولوژی در پزشکی ویل کورنل، می‌گوید:
” دانشمندان قبلاً فکر می‌کردند که این امر به این دلیل است که زنان در مقایسه با مردان تمایل به عمر طولانی‌تری دارند. اما اکنون اعتقاد بر این است که هورمون‌ها نقش اصلی را ایفا می‌کنند. تحقیقات ما به یائسگی به عنوان یک عامل فعال اشاره می کند”.
یائسگی به عنوان یک عامل خطر بالقوه برای بیماری آلزایمر
یائسگی، یا پیش یائسگی، اغلب در حدود سنین 45 تا 55 سالگی شروع می شود. می تواند تا 7 تا 14 سال طول بکشد. اینها همان هورمون هایی هستند که در طول یک چرخه قاعدگی معمولی افزایش و کاهش می یابند. هنگامی که زنان به یائسگی می رسند، حدود یک سال پس از آخرین دوره قاعدگی، تخمدان ها از کار می افتند.
اما با تغییر تخمدان ها در دوران یائسگی و پس از آن، مغز نیز تغییر می کند.
بسیاری از علائم یائسگی – گرگرفتگی (افزایش دمای بدن)، تعریق شبانه، اضطراب، افسردگی، بی خوابی، مه مغزی، ضعف حافظه – از تخمدان ها شروع نمی شوند. بلکه در مغز شروع می شوند.
با این حال، محققان نمی دانند که آیا می توان از علائم یائسگی برای پیش بینی بیماری آلزایمر در مراحل بعدی زندگی استفاده کرد یا خیر. آنچه دانشمندان می دانند این است که سطوح طبیعی استروژن و پروژسترون می تواند به محافظت از مغز کمک کند. پروتئین های خاصی در مغز وجود دارد که با این هورمون ها تعامل دارند. و مغز نیز استروژن و پروژسترون خود را تولید می کند – نه به اندازه تخمدان ها. آیا واقعا یائسگی و آلزایمر ارتباط دارند؟
Mosconi توضیح داد:
در حالت ایده آل، برای بررسی اینکه آیا یائسگی یک عامل خطر برای بیماری آلزایمر است، محققان باید همان گروه از زنان را از اوایل 50 سالگی (متوسط شروع یائسگی) تا اوایل 70 سالگی (میانگین شروع پس از میلاد) بررسی کنند. اما این نوع مطالعه طولانی مدت هنوز در راه است.
تغییرات مغزی و یائسگی
در حال حاضر، چندین محقق در حال بررسی علائم زوال عقل اولیه در مغز زنان هستند که می تواند سال ها قبل از ظهور علائم آلزایمر ظاهر شود.
یکی از نشانه‌های بیماری آلزایمر که قبلاً به دنبال آن بودند، افزایش مقادیر پروتئین‌های بتا آمیلوئید در نواحی مغزی بود که حافظه را کنترل می‌کنند. بر اساس مطالعه‌ای که در سال 2006 در Nature منتشر شد، محققان تصور می‌کردند این پروتئین‌ها نقش اصلی را در بیماری آلزایمر ایفا می‌کنند.
با این حال، در ژوئیه امسال، یک تحقیق علمی در مورد ساخت شواهد بالقوه از این مطالعه گزارش داد. تحقیقات بیشتر در حال انجام است و در حال حاضر مشخص نیست که آیا پروتئین های بتا آمیلوئید در بیماری آلزایمر نقش دارند یا خیر.
با این حال، علائم دیگر بیماری آلزایمر ممکن است شامل کاهش تولید انرژی در این مناطق و همچنین از دست دادن ماده خاکستری باشد.
محققان در مطالعات تصویربرداری مغزی افراد 40 تا 60 ساله به دنبال این علائم بوده اند. به عنوان مثال، در یک مطالعه سه ساله، زنانی که در دوران یائسگی یا پیش یائسگی قرار داشتند، در مقایسه با مردان هم سن، این علائم اولیه آلزایمر را بیشتر نشان دادند.
استروژن و مغز
از بین هورمون های جنسی، استروژن ممکن است نقش بیشتری در محافظت از مغز زنان در برابر زوال عقل ایفا کند. به عنوان مثال، پروتئین های مرتبط با استروژن در مغز در مناطقی مانند قشر پیش پیشانی، هیپوکامپ و آمیگدال قرار دارند که شامل یادگیری و حافظه است.
به طور خاص استروژن یا به طور خاص استرادیول (نوعی استروژن)، تنظیم کننده اصلی مغز زنان است. سطح انرژی مغز را تنظیم می کند. سیستم ایمنی را تقویت می کند و رشد سلولی و ارتباطات را تقویت می کند.
از دست دادن استروژن در دوران گذار یائسگی ممکن است خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و سایر زوال عقل را در فرد افزایش دهد. این نظریه که گاهی فرضیه استروژن نامیده می شود، اکنون به طور گسترده در میان محققان به عنوان توضیحی احتمالی برای اینکه چرا زنان در معرض خطر بیشتر آلزایمر هستند پذیرفته شده است.
یائسگی زودرس و خطر ابتلا به بیماری آلزایمر
میانگین سن یائسگی 51 سال است. از دست دادن استروژن از تخمدان ها می تواند زودتر اتفاق بیفتد. برخی از افراد می توانند در اوایل تا اواسط دهه 40 زندگی خود، یائسگی را شروع کنند، چه به طور طبیعی و چه حتی زودرس پس از جراحی.
جراحی برای برداشتن رحم یا تخمدان ها به دلایل پزشکی می تواند منجر به یائسگی جراحی شود. بر خلاف گذار طبیعی یائسگی که کاهش تدریجی هورمون ها است، این مورد بلافاصله شروع می شود.
این احتمالاً به دلیل یائسگی جراحی است. از دست دادن استروژن خیلی زودتر در زندگی اتفاق می‌افتد و فرد سال‌های بیشتری را بدون تأثیرات محافظ آن بر روی مغز می‌گذرانید.
بر اساس مطالعه اولیه روی داده های بیش از 150000 زن بریتانیایی، افرادی که قبل از 45 سالگی وارد یائسگی می شوند، ممکن است در اوایل زندگی (قبل از سن 65 سالگی) به زوال عقل مبتلا شوند. (این مطالعه هنوز توسط همتایان مورد بررسی قرار نگرفته است.)
فردی که زودتر یائسه می شود:
در حال حاضر، افرادی که وارد یائسگی زودرس می شوند، می توانند از داروهای هورمونی، از جمله استروژن، برای درمان علائم یائسگی استفاده کنند.
استفاده از هورمون درمانی مبتنی بر استروژن برای بیماری آلزایمر موضوعی بحث برانگیز است. استفاده از استروژن درمانی به احتمال زیاد فقط برای افرادی که در نزدیکی شروع یائسگی هستند مفید است تا احتمالاً خطر زوال عقل را کاهش دهد. اما برای افرادی که به طور فعال به بیماری آلزایمر مبتلا هستند، مصرف استروژن در واقع می تواند علائم آلزایمر را بدتر کند.
FDA حتی هشدار می دهد که در افراد 65 ساله یا بالاتر که تحت هورمون درمانی اند، خطر ابتلا به زوال عقل افزایش می یابد. آزمایشات بالینی بیشتری برای بررسی چگونگی تأثیر هورمون درمانی بر مغز و همچنین ایجاد فرمول های هورمونی ایمن تر مورد نیاز است.
تفاوت های جنسی و بیماری آلزایمر
همه اینها یک سوال دیگر را ایجاد می کند: در مورد مردان چطور؟ به هر حال، مردان نیز استروژن تولید می کنند. البته در مقادیر بسیار کمتر از زنان.
برای مردان و زنان، استروژن در سلامت استخوان، تولید سلول، باروری و عملکرد کبد و مغز نقش دارد. با این حال، مردان کاهش عمده ای در استروژن را تجربه نمی کنند.
در عوض، مردان آندروپوز را معمولاً در حدود دهه 40 زندگی خود طی می‌کنند. زمانی که بیضه‌ها به تدریج تستوسترون کمتری تولید می‌کنند که هورمون جنسی اولیه در مردان است. (زنان نیز تستوسترون تولید می کنند، اما نه به اندازه مردان). این کاهش تستوسترون از آندروپوز با افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر در مردان مرتبط است.
تفاوت‌های جنسیتی می‌تواند به محققان کمک کند هنگام مقایسه زنان و مردان همسن، تعیین کنند که چه تغییرات مغزی منحصر به یائسگی یا آندروپوز است.
«تفاوت‌های جنسی چیزی فراتر از تفاوت‌های استروژن است». یک مثال: زنان بیشتر از مردان به یک جهش ژنی اصلی (ژن APOE4) مرتبط با بیماری آلزایمر مبتلا هستند. اگرچه، در حال حاضر مشخص نیست که آیا یائسگی با خطر آلزایمر ژنتیکی مرتبط است یا خیر. این راه دیگری است که محققان در حال مطالعه آن هستند.
چگونه خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش دهیم؟
هنوز هیچ درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد و هیچ استراتژی شناخته شده ای برای پیشگیری از این نوع زوال عقل وجود ندارد. اما کارشناسان می‌دانند که گذار به یائسگی خطر فشار خون بالا، بیماری قلبی، دیابت و آسیب‌پذیری بیشتر در برابر آسیب‌های سر را افزایش می‌دهد که همگی از عوامل خطر ابتلا به بیماری آلزایمر هستند.
و بنابراین، آنها توصیه می کنند که یک سبک زندگی سالم و کامل ممکن است به کاهش خطر ابتلا به آلزایمر کمک کند. در ادامه به نکات مهمی برای جلوگیری از ابتلا به آلزایمر اشاره می کنیم:
تغذیه سالم
رژیم‌های غذایی مغذی معمولاً دارای میوه‌ها، سبزیجات و پروتئین و غلات کامل هستند.
ورزش منظم
حداقل 150 دقیقه ورزش با شدت متوسط، مانند پیاده روی سریع، در هر هفته می تواند به شما کمک کند وزن سالمی داشته باشید.
خواب کافی
برای بزرگسالان، این به معنای حداقل 7 ساعت در روز است و خواب با کیفیت نیز به سلامت کلی شما کمک می کند.
کاهش استرس
زمانی را برای استراحت و انجام کارهایی که از آن لذت می برید اختصاص دهید. گذار یائسگی می‌تواند باعث استرس بیش از حد شود که می‌تواند برای بدن و مغز شما مضر باشد.
از سموم محیطی دوری کنید
قرار گرفتن در معرض سموم مضر مانند آلودگی هوا را کاهش دهید زیرا با زوال شناختی بیشتر و سریع‌تر مرتبط است.
ارتباطات اجتماعی را حفظ کنید
حتی با افزایش سن، از انزوای اجتماعی خودداری کنید. زیرا با افزایش خطر زوال عقل همراه است. ملاقات مکرر با عزیزان ممکن است به کاهش خطر کمک کند.
از نظر ذهنی فعال بمانید
فعال نگه داشتن مغز در طول بزرگسالی، مانند کارهای تحریک کننده ذهنی، ممکن است به کاهش خطر ابتلا به زوال عقل کمک کند.
با معاینات پزشکی به‌روز باشید
برای افرادی که در دوران یائسگی قرار دارند، به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنند تا درباره راه‌های آمادگی برای یائسگی و مدیریت علائم یائسگی صحبت کنید.
در حال حاضر موثرترین رویکرد برای کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و افزایش انعطاف‌پذیری مغز، به حداکثر رساندن سلامت کلی است.
“به طور خاص برای یائسگی، ما به اطلاعات بیشتر، آموزش بیشتر و تحقیقات بیشتر نیاز داریم.”
برای دریافت اطلاعات بیشتر با ما در کلینیک سلامت مغز دانا همراه باشید.
منبع: https://www.health.com/condition/alzheimers/menopause-alzheimers-disease-risk
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.