روز جهانی مغز (world brain day) هر ساله جهت آگاهی رسانی به موضوعی اختصاص داده می شود. امسال یعنی سال 2019 این روز به میگرن، تحت عنوان میگرن واقعیتی دردناک اختصاص داده شده است. میگرن انواع مختلفی دارد و روش های زیادی نیز برای بهبود آن در نظر گرفته شده است. باید به این نکته توجه داشت که میگرن تنها در بزرگسالان اتفاق نمی افتد، بلکه گاهی گریبانگیر بسیاری از کودکان و نوجوانان نیز می شود.
میگرن اغلب، هر چند نه همیشه، به طور عمده به عنوان یک سردرد ناتوان کننده تجربه می شود. این یک بیماری پیچیده و بیولوژیکی با مولفه قوی ژنتیکی است. در واقع، حدود 70٪ از کودکان و نوجوانانی که مبتلا به میگرن تشخیص داده می شوند، حداقل یکی از والدین، دارای بیماری میگرن است که گاهی اوقات تشخیص داده نمی شود.
بیماری میگرن اغلب تشخیص داده نمی شود و در نتیجه درمان نمی شود. زیرا افراد تصور می کنند علائم آن ها مربوط به یک سردرد معمولی است و خود سعی در درمان آن دارند. این امر مخصوصا برای کودکان است، علا رغم این واقعیت که حدود 10 درصد از کودکان و نوجوانان دارای بیماری میگرن هستند، زیرا والدین، اغلب میگرن را در کودکان یا نوجوانان تشخیص نمی دهند. تقریبا نیمی از آن ها در ابتدا سردرد خود را قبل از 12 سالگی تجربه می کنند.
از آنجا که بیماری میگرن در بچه ها به راحتی اشتباه تشخیص داده می شود، برای والدین بسیار امری مهم و واجب است که در مورد نشانه ها و علائم میگرن اطلاعات کسب کنند. میگرن معمولا دارای حداقل سه مرحله یا فاز است:
Prodrome – قبل از سردرد
headache – سردرد
Postdrome – پس از سردرد
Prodrome – پیش از سردرد
فاز اول، prodrome یک سیگنال است که نشان می دهد سردرد در راه است. علائم گزارش شده توسط کودکان و نوجوانان عبارتند از:
حالت تهوع
استفراغ
خستگی شدید
یخ زدگی
حساسیت به نور یا سر و صدا
برای برخی، سیگنالهای واضحتری وجود دارد که توسط والدین آگاه تشخیص داده می شود. از جمله کودکانی که قبل از حمله میگرنی به غذاهای خاصی اشتیاق دارند و گاهی کودک قبل از حمله، بیش از حد معمول ادرار دارد.
حدود 10٪ از کودکان مبتلا به میگرن اورا تجربه می کنند. این علائم پیشرونده اغلب در ارتباط با میگرن است، حتی اگر اکثریت افراد آن را تجربه نکنند. Aura موقت است اما می تواند برای فردی که آن را احساس می کند یا شاهد آن است ترسناک باشد . اغلب یک اختلال بصری – چشمک زدن، دیدن نقاط یا تاری دید است، اما همچنین می تواند اختلال در گفتار، بویایی یا سوزن شدن یا ضعف اندام ها باشد.
این علائم، بخشی از تاثیر نورولوژیکی است که حمله میگرنی ممکن است بر بدن کودک داشته باشد. اگر کودک شما برای اولین بار هر یک از این علائم را تجربه کند، تصور نکنید که این یک میگرن است. بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
سردرد
مرحله دوم حمله، خود سردرد است، اگرچه برخی از علائم پیشرو همچون حساسیت به نور و صدا و حالت تهوع ادامه می یابد.
سردرد میگرنی می تواند خفیف باشد، اما بسیاری از کودکان، آن را ناتوان کننده می دانند، که در نهایت منجر به تشخیص می شود. میگرن در کودکان به ندرت درک می شود و برای دیگران، مخصوصا برای بچه های کوچک که نمی توانند به صورت شفاهی درد را به طور واضح بیان و توصیف کنند، نامرئی است.
بنابراین، هنگامی که یک کودک یا نوجوان مبتلا به میگرن تشخیص داده شود، مهم است که معلمان، پرستاران مدرسه، اطفال، مشاوران اردوگاه و هر کس دیگری که با کودک وقت می گذارند، آموزش ببینند. برای ارائه این اطلاعات بسیار حیاتی است.
Postdrome – بعد از سردرد
مرحله سوم حمله میگرن، postdrome پس از حمله رخ می دهد. و می تواند چند ساعت تا یک روز یا بیشتر طول بکشد. برای بچه ها و نوجوانان، علائم یک postdrome ممکن است شامل
احساس خستگی
تنبلی
مه آلود دیدن محیط اطراف
گریه های طولانی
تمرکز، مطالعه یا مشارکت در فعالیت های منظم می تواند دشوار باشد زیرا بدن فرد از حمله میگرنی باز می گردد. به عنوان یک پدر و مادر، به یاد داشته باشید که یک کودک نیاز به زمان، پرورش و صبر برای بهبودی کامل دارد.
درمان میگرن در کودکان و نوجوانان
هر دو جنسیت، پسر و دختر می توانند به بیماری میگرن مبتلا شوند. این در پسران قبل از بلوغ شایع تر است، اما دختران را بیشتر بعد از بلوغ تحت تأثیر قرار می دهد، شاید به این دلیل که هورمون هایی که همراه با قاعدگی هستند، بر شروع بیماری اثر می گذارند.
اگر پدر و مادر مشکوک هستند که کودک یا نوجوان ممکن است از بیماری میگرن رنج ببرد، مهم است که بلافاصله به پزشک مراجعه کنند و از تصورات غلط که تنها دختران میگرن می گیرند یا بچه ها به میگرن مبتلا نمی شوند، دوری کنند.
گزینه های متعددی برای درمان وجود دارد و انتخاب هایی که توسط ارائه دهنده خدمات پزشکی کودک توصیه می شود عمدتا به تعداد و شدت حملات بستگی دارد. بعضی از کودکان به داروهای بدون نسخه پاسخ می دهند، اما بسیاری از آنها نیاز به داروهایی دارند که مخصوصا برای درمان بیماری میگرن ساخته شده اند.
هنگامی که یک کودک چندین حملات میگرنی را تجربه می کند (معمولا بیش از 15 سردرد در ماه)، یک پروتکل درمان پیشگیرانه می تواند سودمند باشد.
محرک های ایجاد کننده حمله میگرن
برای کاهش نیاز به دارو، ممکن است نیاز باشد که محرک های حمله میگرن را بشناسید. یک محرک عاملی است که باعث آغاز حمله می شود. عوامل موثر نباید با علت اصلی بیماری میگرن اشتباه گرفته شوند، که هنوز کاملا معلوم نیست.
حتی زمانی که والدین تلاش می کنند تا کودکان خود را از بسیاری از محرک ها جلوگیری کند، اکثر کودکان هنوز حملات میگرنی را تجربه می کنند، اما با نرخ بسیار پایین تری این اتفاق خواهد افتاد. اجتناب از یک محرک ممکن است گاهی اوقات کمک کننده باشد، اما برخی از محرک ها اجتناب ناپذیر هستند.
محرک های شایع در کودکان و نوجوانان عبارتند از:
خواب بیش از حد کم یا بیش از حد زیاد.
غذاهای خاص
کم آبی
گرسنگی
فشار
نور روشن
قاعدگی زنان
کافئین
الکل
بیماری های حرکتی همچنین می تواند باعث میگرن شوند.
حمله میگرن ممکن است در زمان مطالعه، تست گرفتن و تکمیل تکالیف کودکان و نوجوانان اختلال ایجاد کند و کیفیت تحصیل و موفقیت ان ها را تحت تاثیر قرار دهد.
شیوه های درمان
هیچ درمانی برای میگرن وجود ندارد، اما درمان های فعلی میگرن معمولا می تواند کمک کند تا میزان کودکانی که میگرن دارند و شدت علائم میگرن را کاهش دهد. دکتر شما یک برنامه درمان بر اساس نیازهای فردی کودک شما ارائه می دهد که این عوامل را در نظر می گیرند:
فرزندان شما اغلب اوقات دارای میگرن هستند یا خیر.
تا چه حد میگرن طول می کشد.
آنها چقدر شدید هستند.
آیا آنها به داروهای ضد درد مانند تیلنول (استامینوفن)، (ناپروکسن) یا مورتین (ایبوپروفن) پاسخ می دهند یا نه؟
تا چه اندازه میگرن بر زندگی کودک تاثیر می گذارد.
درمان های میگرنی می تواند شامل موارد زیر باشد
دوز مناسب یک ضد درد بدون نسخه (استامینوفن، ناپروکسن یا ایبوپروفن) در اسرع وقت هنگام شروع میگرن، اما اجتناب از بیش از سه دوز در هفته، زیرا مصرف آنها اغلب گاهی می تواند باعث سردرد برگشتی شود.
داروهای ضد تهوع، مانند Zofran )ondansetron)، اگر حالت تهوع و استفراغ بخشی بزرگ از حملات میگرنی کودک شما باشد
یک داروی تجویزی به نام ترپتان، مانند اسپری بینی Zomig (zolmitriptan)، Imitrex (Sumatriptan)، Axert (Almotriptan یا (Maxalt (Risatriptan نامیده می شود، در صورتی که Tylenol، Aleve، یا Motrin به اندازه کافی موثر نیستند.
پیشگیری
راه دیگری برای درمان میگرن این است که هر روز، حتی زمانی که فرزند شما میگرن ندارد، از داروهای پیشگیرانه یا پیشگیری کننده آنها استفاده کنید. به طور کلی، 4 تا 6 میگرن در ماه به مقدار زیادی در نظر گرفته می شود. در این میزان، اکثر مردم می خواهند کاری برای جلوگیری از حملات میگرنی انجام دهند.
شما همچنین باید در نظر بگیرید که میگرن کودک شما شدید است:
آیا میگرن با فعالیت های روزمره و روزمره کودک تداخل می کند؟
آیا او از مدرسه یا فعالیت های دیگر گم شده است؟
آیا میگرن به داروهای فوق پاسخ نمی دهد؟
آیا او مجبور است که داروها را اغلب مصرف کند؟
اگر هر کدام از اینها اعمال شود، داروهای پیشگیرانه برای پیشگیری از میگرن ممکن است یک ایده خوب باشد.
معمولا داروهای پیشگیرانه برای کودکان مبتلا به میگرن عبارتند از:
پرایکتین (سایپه اپاتیدین)، آنتی هیستامین
Elavil (آمیتریپتیلین)، یک ضد افسردگی
Depapote (والپروئیک اسید) یا Topamax (توپیرامات)، ضد انعقادی
Inderal (پروپرانولول)، یک بتا بلوکر کننده
ویتامین B2 (ریبوفلاوین)
درمان شناختی-رفتاری (CBT)
اگر چه داروها معمولا برای جلوگیری از میگرن در کودکان وجود دارند، در واقع اغلب عوارض جانبی ناخوشایند دارند.
شواهد بیشتری وجود دارد که درمان شناختی – رفتاری (CBT)، به تنهایی یا با داروهای پیشگیرانه، در پیشگیری از میگرن موثرتر است. CBT ممکن است شامل آموزش های بیوفیدبک و یا تکنیک های آرام سازی باشد. این می تواند به بچه ها کمک کند که بهتر به خواب بروند، با دردشان کنار بیایند و حتی نشان داده شده که فرکانس و شدت میگرن را کاهش میدهد.
موسسه سلامت مغز دانا با بهره گیری از متدهای روز دنیا و افراد متخصص می تواند خدمات بسیاری در زمینه کاهش درد و بهبود میگرن فرزند شما ارائه دهد. برای اطلاعات بیشتر به بخش های تحریک مغزی، نوروفیدبک و بیوفیدبک و درمان های رفتاری- شناختی، مراجعه کنید.
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).