مولتیپل اسکلروزیس (MS) وضعیتی است که بر سیستم عصبی مرکزی (CNS) تأثیر می گذارد. ام اس می تواند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کند، از بی حسی در دست ها و پاها تا فلج شدن (در شدیدترین حالت آن). ام اس عود کننده- فروکش کننده (RRMS) شایع ترین نوع ام اس است. با RRMS، علائم می توانند در طول دوره بدتر شوند و پس از برطرف شدن اپیزودها بهبود پیدا کنند. بازگشت علائم را می توان به عنوان یک دوره تشدید طبقه بندی کرد. شعله ور شدن علائم در ام اس دوره ای است که باعث علائم جدید ام اس یا بدتر شدن علائم قدیمی می شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد شعله ور شدن علائم در ام اس و نحوه درمان و احتمالاً پیشگیری از آن، ادامه مطلب را بخوانید.
علائم تشدید ام اس
برای اینکه بدانید عود ام اس چیست، ابتدا باید علائم ام اس را بدانید. یکی از شایع ترین علائم ام اس احساس بی حسی یا گزگز در دست ها یا پاها است.
علائم دیگر می تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد یا ضعف در اندام شما
- مشکلات بینایی، مانند دوبینی
- از دست دادن هماهنگی و تعادل
- سرگیجه
- خستگی
در موارد جدی، ام اس می تواند منجر به از دست دادن بینایی نیز شود. این اغلب فقط در یک چشم رخ می دهد.
افراد شعله ور شدن علائم در ام اس را به طور متفاوتی تجربه می کنند. علائم با هر بار بروز هم ممکن است متفاوت باشد.
گاهی اوقات علائم خفیف هستند. در مواقع دیگر، علائم می توانند آنقدر شدید باشند که عملکرد را دشوار کنند. بسته به اینکه سیستم اعصاب مرکزی(CNS) چگونه تحت تاثیر قرار گرفته و چند ناحیه از CNS درگیر شده است، ممکن است یک علامت یا بیش از یک علامت وجود داشته باشد.
علائم شعله ور شدن علائم در ام اس عبارتند از:
- ضعف در پاها یا بازوها
- تاری دید یا درد چشم به دلیل التهاب عصب بینایی، که التهاب عصب بینایی است که بینایی را تحت تاثیر قرار می دهد و آن را مختل می کند.
- مشکلات تعادل یا سرگیجه
- خستگی شدید
- مشکلات حافظه یا تمرکز
- بی حسی
- سوزن سوزن شدن یا احساس سوزن سوزن شدن
- گفتار نامفهوم یا مشکل در بلع
- مشکلات مثانه، از جمله بی اختیاری یا نیاز مکرر به ادرار کردن
شعله ور شدن در مقابل ام اس معمولی
تشخیص اینکه آیا علائمی که دارید تشدید یا علائم منظم ام اس شما هستند ممکن است دشوار باشد.
علائم فقط در صورتی واجد شرایط شعله ور شدن هستند که:
- به وقوع پیوستن حداقل 30 روز پس از شعله ور شدن قبلی
- 24 ساعت یا بیشتر دوام می آورد
- به عفونت یا علت پزشکی دیگر مرتبط نیستند
برخی از علائم شما ممکن است همیشه وجود داشته باشند و ممکن است در طول دوره تشدید شوند، مانند خستگی، مشکل در تمرکز، یا مشکلات مثانه. و شما ممکن است فقط علائم خاصی را در طول تشدید علائم خود داشته باشید.
محرک های شعله ور شدن
بر اساس برخی تحقیقات، اکثر افراد مبتلا به RRMS در طول دوره بیماری خود شعله ور شدن را تجربه می کنند.
شعله ور شدن علائم در ام اس در اثر التهاب در CNS ایجاد می شود که به میلین آسیب می رساند، ماده ای چرب که از بخشی از سلول به نام آکسون محافظت می کند.
آکسون ها پیام ها را به قسمت های دیگر بدن منتقل می کنند و میلین محافظ به سرعت انتقال عصبی کمک می کند. هنگامی که میلین به دلیل التهاب آسیب می بیند، این پیام ها کند یا مختل می شوند. این باعث علائم ام اس و تشدید آن می شود.
هیچ راهی برای درمان کامل ام اس وجود ندارد، اما درمان های اصلاح کننده بیماری ام اس (DMTs) می تواند به کاهش یا جلوگیری از شعله ور شدن کمک کند.
راه هایی نیز برای جلوگیری از محرک هایی وجود دارد که ممکن است باعث تحریک آنها شود.
فشار
بر اساس یک بررسی تحقیقاتی در سال 2015 ، رویدادهای استرس‌زای زندگی، مانند رویدادهای شغلی یا خانوادگی، می‌توانند بروز ام اس را افزایش دهند. این بررسی خاطرنشان میکند که ارتباط بین استرس و شعله‌ور شدن در مطالعات با استفاده از یادداشت‌های خود گزارش‌دهی قوی‌ترین بود.
به خاطر داشته باشید که استرس یک واقعیت زندگی است. اما می توانید برای کاهش آن اقداماتی انجام دهید. شما می توانید با موارد زیر به کاهش سطح استرس خود کمک کنید:
- ورزش کردن
- خوب غذا خوردن
- خواب کافی
- مدیتیشن
عفونت
بر اساس یک بررسی تحقیقاتی در سال 2015 ، عفونت‌های رایج، مانند آنفولانزا یا سرماخوردگی، می‌توانند باعث تشدید ام‌اس شوند.
در حالی که عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی در فصل زمستان رایج است، می توانید اقداماتی را برای کاهش خطر انجام دهید، از جمله:
- در صورت توصیه پزشک، واکسن آنفولانزا دریافت کنید
- شستن مرتب دست ها
- اجتناب از افرادی که بیمار هستند
عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs) نیز می‌توانند باعث تشدید ام‌اس شوند. به دلیل مشکلات مثانه، UTI در افراد مبتلا به ام اس رایج است.
عمل جراحی
برخی از افراد در مورد جراحی و بیهوشی که باعث شعله ور شدن علائم در ام اس آن می شود، نگرانی دارند. به گفته انجمن ملی ام اس، هیچکدام باعث شعله ور شدن آن نمی شوند.
بیهوشی به طور کلی برای افرادی که مبتلا به ام اس هستند بی خطر در نظر گرفته می شود. افراد مبتلا به ام اس پیشرفته و مشکلات تنفسی در معرض خطر بالاتری از عوارض ناشی از بیهوشی هستند، اما نه شعله ور شدن. (با این حال، عوارض نادر است.)
وجود داشته است برخی از مطالعات ارتباط احتمالی بین انجام عمل جراحی لوزه و بعداً تشخیص ام اس را نشان می دهد، اما مشخص نیست که علت و معلول خاصی وجود داشته باشد.
مهم است که به یاد داشته باشید که این پیوند بالقوه شامل خطر شروع بیماری است، نه تشدید علائم.
واکسن ها
نگرانی در مورد واکسیناسیون در سال های اخیر در همه جا مطرح شده است. افرادی که مبتلا به ام اس هستند ممکن است نگرانی های دیگری داشته باشند، از جمله اینکه آیا واکسن ها باعث تشدید یا بدتر شدن ام اس می شوند.
تحقیقات نشان داده است که واکسن ها ام اس را تشدید نمی کنند. مطالعات انواع واکسن‌ها را بررسی کرده‌اند، از واکسن‌های آنفولانزای فصلی گرفته تا هپاتیت B و حتی واکسن‌های فعلی COVID-19.
انجمن ملی ام اس اقدامات احتیاطی که باید در موارد خاص انجام شود را توصیه میکند، از جمله:
- عدم دریافت واکسن در زمانی که فرد در دوره شعله ور شدن است
- اگر انواع خاصی از داروها را مصرف می کنید، از واکسن های ویروس زنده خودداری کنید
مثل همیشه، قبل از ایجاد هر گونه تغییر، همه داروها را با پزشک خود در میان بگذارید.
سایر عوامل خطر
بر اساس یک بررسی تحقیقاتی در سال 2019، افراد مسن ممکن است بیشتر در معرض تجربه دوره شعله ور شدن باشند.
مردان و زنان نیز مستعد انواع مختلف شعله ور شدن هستند.
سایر عوامل خطر برای شعله ور شدن که محققان شناسایی کرده اند عبارتند از:
- قرار گرفتن در معرض گرما
- خستگی
- سطح پایین سرمی ویتامین D
- سیگار کشیدن
عود کاذب بیماری ام اس چیست؟
عود کاذب (Pseudorelapse) به وضعیتی گفته می‌شود که علائم بیماری ام اس شروع به بدتر شدن می‌کنند. ولی علت اصلی آن فعالیت سیستم ایمنی یا التهاب جدید نیست. در این نوع عود، تصویربرداری با MRI ضایعه فعال جدیدی را نشان نمی‌دهد. وقتی بروز میکند که به دلایلی که ذکر خواهد شد، پرده از آسیب التهابی عود قبلی بیماری برداشته شود. عود کاذب را نمی‌توان توسط استروئیدها درمان کرد، و مدیریت آن توسط کنترل عوامل تاثیر گذار صورت می‌گیرد که عمده آنها عبارتند از:
- افزایش درجه حرارت بدن (از تب ، ورزش بیش از حد ، وان آب داغ / سونا …)
- عفونت حتی در غیاب تب (آنفولانزا، دستگاه ادراری، سینوس و عفونت‌های پوستی …)
- ضربه (تروما)
- جراحی
- داروهای جدید
- سایر شرایط پزشکی (مانند قند خون بالا در بیماران دیابتی)
- استرس روانی
سرنخ های متنوعی برای کمک به افتراق بین عود واقعی و عود کاذب در ام اس وجود دارد. یکی این است که علائم عود کاذب نوسان دارند و ممکن است در یک بازه زمانی کوتاه برطرف شوند و دوباره برگردند. دیگر اینکه در عود کاذب معمولا علائم قدیمی بروز می‌کنند در حالیکه در عود واقعی بیماری ام اس اینطور نیست. همچنین الگوی علائم موجود در عود کاذب به گونه‌ای است که نمی‌تواند به وجود ضایعه‌ای در سیستم عصبی مرکزی نسبت داده شود و متخصص مغز و اعصاب به خوبی آنرا تشخیص می‌دهد.
تشدید کاذب علائم ام اس را بدتر می کند که ناشی از التهاب جدید سیستم عصبی مرکزی (CNS) نیست که به میلین آسیب می رساند.
در طول تشدید کاذب، علائمی که ممکن است در گذشته وجود داشته باشند برای مدت کوتاهی بدتر می شوند یا دوباره ظاهر می شوند. این علائم موقتی هستند.
علل بالقوه عبارتند از:
- یک بیماری یا عفونت، به ویژه عفونت دستگاه ادراری (UTI)
- افسردگی یا اضطراب که اغلب با استرس ایجاد می شود
- فرسودگی
- ورزش
- محیطی که خیلی گرم است
هنگامی که دلیل تشدید کاذب پیدا شد و درمان شد، علائم معمولا در عرض 1 روز برطرف می شوند.
دوره عود یا شعله وری چقدر دوام می آورد؟
برای واجد شرایط شدن به عنوان فردی در دوره شعله ور ی، علائم باید حداقل 24 ساعت طول بکشد.
مدت زمان شعله ور شدن می تواند برای هر فرد و برای هر دوره ی شعله وری متفاوت باشد. شعله ور شدن ممکن است فقط برای چند روز طول بکشد، اما گاهی اوقات ممکن است هفته ها و حتی ماه ها در یک زمان ادامه یابد.
جلوگیری
شعله ور شدن علائم در ام اس می تواند بدون هیچ هشداری رخ دهد. با این حال، اقدامات مهمی وجود دارد که می توانید انجام دهید که ممکن است به جلوگیری از آنها کمک کند. حفظ سلامت کلی برای همه مهم است، اما به ویژه برای افرادی که مبتلا به ام اس هستند ضروری است.
بسیاری از کارهایی که می توانید انجام دهید شامل جلوگیری از عفونت است. برای انجام این کار، از یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی و متعادل استفاده کنید.
اگر سیگار می کشید، برای ترک آن کمک بگیرید. سیگار احتمال عفونت قفسه سینه و عفونت های تنفسی را افزایش می دهد که می تواند باعث تشدید عود شود.
اگر دارو برای شما تجویز شده است، حتما آنها را طبق دستور مصرف کنید. از دست دادن دوز دارویی می تواند مشکلاتی ایجاد کند. اگر در مورد دارو های خود یا هر گونه عوارض جانبی مرتبط با آن نگرانی دارید، با پزشک خود صحبت کنید تا ببینید چه گزینه های دیگری ممکن است در دسترس باشد.
مطمئن شوید که یک شبکه پشتیبانی و افرادی دارید که می توانند در صورت نیاز به آن کمک کنند. با خانواده و دوستان خود در مورد احساس خود صحبت کنید.
درمان شعله ور شدن
بهترین راه پیشگیری از عود، مصرف دارویی است که پزشک برای بیمار تجویز کرده است. متخصصان در مورد راه های پیشگیری از عود علائم ام اس می گویند: بررسی ها نشان داده شده است که تمام داروهایی که پزشکان برای عود بیماری ام اس تجویز می کنند، دفعات عود را کاهش می دهند. رعایت رژیم غذایی مناسب، خواب کافی و کاهش استرس نیز توصیه خوبی برای پیشگیری از عود علائم ام اس است. در صورت بروز علائم جدید یا بدتر شدن که بعد از ۲۴ ساعت از بین نمی روند با پزشک خود تماس بگیرید.
برخی از عودهای ام اس ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند. اگر تشدید علائم رخ دهد اما کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار ندهد، بسیاری از پزشکان یک رویکرد انتظار را توصیه می کنند. ممکن است مسائل به خودی خود برطرف شوند.
برخی از شعله‌ها علائم شدیدتری مانند ضعف شدید ایجاد می‌کنند و نیاز به درمان دارند. پزشک شما ممکن است روش ها و داروهای زیر را توصیه کند:
کورتیکواستروئیدها:
- این داروها می توانند در کوتاه مدت به کاهش التهاب کمک کنند.
ژل HP Acthar:
- این داروی تزریقی به طور کلی تنها زمانی استفاده می شود که کورتیکواستروئیدها موثر نبوده باشند.
تبادل پلاسما:
- این درمان پلاسمای خون شما را با پلاسمای جدید جایگزین می کند. این فقط برای شعله ور شدن های بسیار شدید زمانی که سایر درمان ها جواب نداده اند استفاده می شود.
اگر شعله ور شدن شما بسیار شدید باشد، پزشک ممکن است با شروع بازیابی قدرت، توانبخشی ترمیمی را پیشنهاد کند. این درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- فیزیوتراپی
- کار درمانی
- درمان مشکلات گفتار، بلع یا تفکر
نکاتی برای بهبودی دوره ی شعله ور شدن
از آنجایی که شعله ور شدن می تواند برای هر فرد متفاوت باشد، بهبود نیز متفاوت خواهد بود.
سبک زندگی خود و میزان فعال بودن آن را در نظر بگیرید. ممکن است برای بهبودی شما نیاز به تغییر باشد.
در صورت امکان از محل کار خود مرخصی بگیرید و در صورت امکان در اطراف خانه کمک بگیرید. اگر به نظر می رسد بهبودی شما طولانی باشد، کمک حرفه ای در منزل مانند پرستار ام اس یا کمک از سازمان های خدمات اجتماعی را در نظر بگیرید.
شعله ور شدن ممکن است مسائل عاطفی را نیز به همراه داشته باشد. اضطراب و افسردگی ممکن است بدتر شود. با پزشک خود در مورد اینکه آیا درمان یا حمایت از مراقبت های روانی مشابه برای شما و حتی اعضای خانواده شما ایده خوبی است صحبت کنید.
انواع مختلف رویکردها نیز ممکن است مفید باشند. این می تواند شامل فیزیوتراپی و کاردرمانی، داروهای جدید و درمان سلامت روانی باشد که در بالا ذکر شد.
پزشک شما به تعیین انواع متخصصان مناسب برای شما کمک می کند تا بهبودی شما تا حد امکان آسان باشد.
ام اس خفیف چگونه تشخیص داده می شود؟
بیماری ام اس خوش خیم نوعی بیماری ام اس عود کننده-فروکش کننده است. نوعی از بیماری است که در آن علائم جدید یا عود کننده بسیار خفیف هستند و یا برای مدت طولانی شعله ور نمی شوند. به همین دلیل پزشکان برای تشخیص آن مدت طولانی منتظر می مانند.
اما حدود 15 سال پس از تشخیص اولیه ام اس، پزشک شما می تواند تشخیص دهد که این بیماری خوش خیم است یا خیر. پزشکان از MRI و مقیاس وضعیت ناتوانی گسترده (EDSS) استفاده می کنند تا بفهمند شما چقدر از نظر جسمی ضعیف هستید. امتحان 15 تا 30 دقیقه طول می کشد.
امتیاز EDSS از 0 شروع می شود ، به معنی معاینه عصبی طبیعی ، تا 10 که به معنی مرگ بر اثر ام اس است. امتیازات EDSS که 3 یا پایین تر از 3 هستند به این معنی هستند که در عملکرد بدن شما تغییراتی ایجاد شده است ، اما هنوز هم می توانید راه بروید. اگر نمره EDSS شما 3 یا پایین تر باشد و حداقل 10 سال از اولین علائم ام اس شما گذشته است ، پزشکان شما را مبتلا به ام اس خوش خیم تشخیص می دهند.
دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.