چرا خواب می بینیم؟ آیا افراد نابینا هم خواب می بینند؟

چرا ما خواب می بینیم؟

رویاها یکی از جذاب ترین و رازآلودترین جنبه های خواب هستند. از آنجایی که زیگموند فروید در اواخر قرن نوزدهم به جلب توجه به اهمیت بالقوه رویاها کمک کرد، تحقیقات قابل توجهی برای کشف علوم اعصاب و روانشناسی رویاها انجام شده است. با وجود این دانش علمی پیشرفته، اطلاعات زیادی در مورد خواب و رویاها ناشناخته باقی مانده است. حتی اساسی ترین سوال – اینکه اصلا چرا خواب می بینیم؟ – هنوز موضوع بحث قابل توجهی است.

در حالی که همه خواب می بینند، محتوای آن رویاها و تأثیر آنها بر خواب می تواند به طور چشمگیری از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. اگرچه هیچ توضیح ساده ای برای معنی و هدف رویاها وجود ندارد، اما درک اصول اولیه رویاها، تأثیر بالقوه کابوس ها و اقداماتی که می توانید برای خواب بهتر با رویاهای شیرین انجام دهید، مفید است.

رویا و خواب دیدن یعنی چی؟

رویاها تصاویر، افکار یا احساساتی هستند که در طول خواب رخ می دهند. تصویرسازی بصری رایج ترین نوع رویا دیدن است. اما رویاها می توانند همه حواس را درگیر کنند. برخی از مردم خواب های رنگی می بینند در حالی که برخی دیگر خواب های سیاه و سفید می بینند. افرادی که نابینا هستند تمایل بیشتری به رویاهای مربوط به صدا، طعم و بو دارند.

مطالعات انواع مختلفی از محتوای رویا را نشان داده اند، اما برخی از ویژگی های معمولی رویا عبارتند از:

• دیدگاه اول شخص دارد
• غیر ارادی است
• محتوا ممکن است غیرمنطقی یا حتی نامنسجم باشد
• محتوا شامل افراد دیگری است که با بیننده خواب و یکدیگر تعامل دارند
• احساسات قوی را تحریک می کند
• عناصر زندگی بیداری در محتوا گنجانده شده است
• اگرچه این ویژگی ها جهانی نیستند، اما حداقل تا حدودی در بیشتر رویاهای معمولی دیده می شوند

چرا خواب می بینیم؟

بحث در میان کارشناسان خواب ادامه دارد، در مورد اینکه چرا خواب می بینیم نظریه های مختلف عبارت اند از:

ایجاد حافظه

رویا با تثبیت حافظه همراه است، که نشان می دهد رویا دیدن ممکن است یک عملکرد شناختی مهم برای تقویت حافظه و یادآوری اطلاعاتی باشد.

پردازش احساسات

توانایی درگیر شدن با احساسات و تکرار آنها در زمینه های تصوری مختلف ممکن است بخشی از روش مغز برای مدیریت احساسات باشد.

نظافت ذهنی

دوره‌های رویا دیدن می‌تواند روش مغز برای «صاف کردن»، پاک کردن اطلاعات جزئی، اشتباه یا غیر ضروری باشد.

پخش فوری

محتوای رویایی ممکن است شکلی از پخش فوری تحریف شده باشد که در آن رویدادهای اخیر بررسی و تجزیه و تحلیل می شوند.

فعالیت اتفاقی مغز

دیدگاه‌های دیگر بر این باورند که رویا دیدن فقط یک محصول جانبی خواب است که هیچ هدف یا معنای اساسی ندارد.

کارشناسان در زمینه‌های علوم اعصاب و روانشناسی به انجام آزمایش‌هایی برای کشف آنچه در مغز در طول خواب اتفاق می‌افتد ادامه می‌دهند. اما حتی در صورت انجام تحقیقات مداوم، ممکن است اثبات قطعی هیچ نظریه‌ای برای اینکه چرا خواب می‌بینیم غیرممکن باشد.

چه زمانی رویا می بینیم؟

به طور متوسط، اکثر مردم حدود دو ساعت در شب خواب می بینند. رویا دیدن در هر مرحله از خواب ممکن است اتفاق بیفتد. اما رویاها در مرحله خواب حرکت سریع چشم (REM) پربارتراست. در مرحله خواب REM، فعالیت مغز به طور قابل توجهی در مقایسه با مراحل غیر REM افزایش می یابد، که به توضیح انواع متمایز رویا در این مراحل کمک می کند.

رویاها در طول خواب REM معمولاً واضح تر، خارق العاده تر و/یا عجیب تر هستند، حتی اگر ممکن است شامل عناصر زندگی بیداری باشند. در مقابل، رویاهای غیر REM تمایل به محتوای منسجم تری دارند که شامل افکار یا خاطراتی است که در یک زمان و مکان خاص پایه گذاری شده اند.

خواب REM به طور مساوی در طول شب توزیع نمی شود. اکثر خواب‌های REM در نیمه دوم یک دوره خواب طبیعی اتفاق می‌افتد. به این معنی که رویاپردازی‌ها در ساعات قبل از بیدار شدن متمرکز می‌شوند.

آیا افراد نابینا خواب می بینند؟

جنبه بصری رویاهای یک فرد نابینا بسته به زمان رشد آنها به طور قابل توجهی متفاوت است. برخی از نابینایان رویاهایی می بینند که از نظر محتوای بصری و تجربیات حسی شبیه به رویاهای افراد بینا هستند، در حالی که سایر نابینایان رویاهایی می بینند که کاملاً متفاوت است.

نابینایان مادرزادی

محققان در مورد رویاهای نابینایان مادرزادی یا کسانی که نابینا به دنیا آمده اند، اختلاف نظر دارند. برخی از کارشناسان معتقدند افرادی که نابینا به دنیا آمده اند، محتوای بصری را در رویاهای خود نمی بینند، همانطور که در بیداری هیچ چیز بصری نمی بینند.

افراد مبتلا به نابینایی مادرزادی نسبت به همتایان بینا خود حرکات چشمی کمتری را در طول فاز خواب حرکت سریع چشم (REM) تجربه می کنند. از آنجایی که پیچیده‌ترین رویاها در مرحله REM اتفاق می‌افتد و فرض بر این است که حرکات چشم با محتوای رویاهای بصری مرتبط است، این می‌تواند نشان دهد که افراد مبتلا به نابینایی مادرزادی محتوای بصری را در حین خواب تجربه نمی‌کنند.

با این حال، افرادی که در سنین بالاتر نابینا شده‌اند، حرکات چشم کمتری را در مرحله REM خواب تجربه می‌کنند. این افراد خواب‌دار محتوای رویاهای بصری را تجربه می‌کنند، که این فرضیه را نشان می‌دهد که بیان می‌کند فقدان حرکات چشم در طول REM نشان‌دهنده فقدان محتوای رویاهای بصری احتمالاً نادرست است. حرکات چشمی که در طول REM انجام می شود ممکن است با رویاهای بصری در افراد بینا مرتبط باشد، اما به نظر می رسد که این حرکات در افراد نابینا، صرف نظر از اینکه چه زمانی نابینا شده اند، مرتبط نیست.

کارشناسان دیگر اشاره کرده اند که:

افرادی که نابینا به دنیا آمده اند گزارش می دهند که رویاهای بصری مانند افراد بینا تجربه می کنند. افراد نابینا نیز می توانند پس از بیدار شدن از خواب برخی از محتوای بصری رویاهای خود را ترسیم کنند. علاوه بر این، فعالیت EEG آنها در طول رویاهایی که آنها به عنوان تصویری گزارش می کنند مشابه الگوهای EEG افراد بینا در طول رویاهای بینایی است.

اگرچه افراد نابینا ممکن است محتوای رویاهای بصری را تجربه کنند، اما احتمالاً در مقایسه با افراد بینا کمی کمتر تجربه می کنند. به نظر می رسد ذهن آنها کمبود محتوای بصری را با افزایش سایر تجربیات حسی جبران می کند. به عنوان مثال، افراد نابینای مادرزادی عناصر بیشتری از صدا، لمس، چشیدن و بویایی را در رویاهای خود نسبت به افراد بینا تجربه می کنند.

افرادی که قبل از پنج تا هفت سالگی نابینا شدند

افرادی که نابینا به دنیا نیامده‌اند، اما در اوایل کودکی نابینا شده‌اند، احتمالاً محتوای رویاهای بصری بیشتری را نسبت به افرادی که نابینا به دنیا آمده‌اند، تجربه می‌کنند. محققان فرض می کنند که هر چه دیرتر فرد نابینا شود، محتوای بصری بیشتری را در رویاهای خود تجربه می کند.

مطالعات تحقیقاتی شرکت کنندگان نابینا را بر اساس محدوده های سنی مختلف دسته بندی می کند. افرادی که بعد از 5 تا 7 سالگی نابینا شده‌اند، رویاهای کاملاً بصری دارند. کسانی که نابینا به دنیا نیامده‌اند، اما قبل از پنج تا هفت سالگی نابینا شده‌اند، می‌توانند درجات مختلفی از عناصر بصری را در رویاها تجربه کنند، بسته به اینکه در زمان نابینایی چقدر طول کشیده است.

افرادی که بعد از پنج تا هفت سالگی نابینا شدند

افرادی که بعد از 5 تا 7 سالگی نابینا شدند، تمایل به دیدن رویاهای بصری دارند. به گفته داده، آنها ممکن است به اندازه افراد دارای دید کامل، محتوای رویایی بصری را تجربه نکنند. مانند افرادی که در سنین پایین‌تر نابینا شدند. کسانی که دیرتر نابینا شدند اغلب عناصر حسی دیگری در رویاهایشان برجسته‌تر می‌شود تا محتوای بصری کاهش یافته را جبران کنند. برای مثال، آنها تمایل دارند در هنگام خواب بیشتر از افراد بینا، احساسات لامسه یا فیزیکی را تجربه کنند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان تخصصی با در انستیتو سلامت مغز دانا در تماس باشید.

منبع: https://health.clevelandclinic.org/why-do-we-dream/#:~:text=Most%20dreaming%20occurs%20during%20REM,and%20the%20forebrain%20generates%20dreams.

Dr.Kh.Rahimi Jaberi

درباره نویسنده

خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.