چه می شد اگر می توانستیم به سادگی یک قرص بخوریم و باهوش تر شویم؟یا قرصی مصرف کنیم که توانایی های شناختی ما از جمله توجه، حافظه، انگیزش و دیگر عملکردهای اجرایی را بهبود دهد؟ممکن است شبیه این اتفاق را در فیلم های تخیلی دیده باشید اما این روزها، واقعیت نیز چندان از آن ها دور نیست.
نوتروپیک ها چه هستند؟
مفهوم بهبود عصبی و استفاده از مواد مکملی برای بهبود عملکرد های شناختی در افراد سالم، ایده ی جدیدی نیست.
یکی از اولین دارو ها برای بهبود عملکرد های شناختی بیش از پنجاه سال پیش توسط گیورجی، ساخته شد. گرجه او در آن زمان از مکانیزم اثر دارو آگاه نبود، می دانست آن دارو به بهبود قدرت مغر کمک می کند و در نتیجه اسم آن را “قرص های هوشمند” گذاشت. یا عبارتی که می شناسیم یعنی ” نوتروپیک “.
در ادامه تعدادی از نوتروپیک ها ی معروف که برای کارکرد های مختلقی استفاده می شوند ذکر شده است.
نوتروپیک ها می توانند به تنهایی مصرف شوند یا در ترکیب با دیگر نوتروپیک ها به کار آیند.به این کار ( استفاده از چندین نوتروپیک با هم )، پشته سازی می گویند.روی این نوع نوتروپیک ها نیز تحقیقات گسترده ای انجام شده است.
در لیستی که در ادامه آمده است، داروهای محرک روان مانند ریتالین و آدرال نیامده اند. این دارو ها کاربرد های پزشکی دارند اما کاربرد غیرپزشکی آن ها صرفا برای بهبود قدرت مغز، با آسیب زیادی از جمله اعتیاد و دیگر عوارض جانبی همراه است.
گرچه این دارو ها برای مواردی مانند اختلال کم توجهی بیش فعالی استفاده می شوند، اما استفاده ی غیرضروری از آن ها، در واقع به توانایی توجه و تمرکز آسیب می زند.به ویژه اگر در دوز های بالا مصرف شوند ممکن است باعث روان پریشی شوند.
Piracetam
این دارو تاثیر قابل توجهی بر حافظه و عملکرد های شناختی دارد. این دارو در سال 1964 تولید شده است و به “قرص هوشمند اوریجینال” معروف است.
Aniracetam
این دارو، از مشتقات داروی قبلی، و دومین نوتروپیک پرمصرف می باشد.
این دارو به سرعت وارد جریان خون می شود و در نتیجه تاثیرگذاری زیادی دارد.این دارو در اصل برای بهبود حافظه و یادگیری استفاده می شود اما گزارش های غیررسمی می گویند خلاقیت را نیز افزایش می دهد.این گزارش ها همچنین می گویند که کودکان سندروم داون با مصرف این دارو بهبود پیدا می کنند.اما نتایج آزمایشگاهی این موضوع را تایید نمی کنند.
Oxiracetam
این دارو در بین برنامه نویس های کامپیوتر معروف سات و از خانواده ی رستام ها است.این دارو حافظه ی بلند مدت را بهبود می دهد. گفته می شود این دارو باعث بهبود حافظه، توجه، توانایی یادگیری و قدرت تفکر منطقی می شود.
این دارو همچنین به عنوان یک محرک، سطح هوشیاری و انگیزه را بالا می برد.
Modafinil
این دارو نیز یکی دیگر از مواد محرک موجود به عنوان نوتروپیک است. این دارو در اصل برای مقابله با اختلالات خواب طراحی شده بود اما امروزه برای بهبود حافظه، توجه و یادگیری نیز تجویز می شود. موسیقی دان ها، داوران، خلبان ها و دانشمندان می توانند از این دارو استفاده کنند.
Ginsenoside Rg1
این مولکول در گیاه جیسینگ یافت شده اس و به عنوان یک نوتروپیک، روی آن مطالعاتی انجام شده است. بهبود های شناختی این دارو شامل افزایش یادگیری، حافظه و رشد عصبی هستند.این دارو، گیرنده های nmda و nitric oxide synthase را هدف قرار می دهد که نقش مهمی در هوش عاطفی و شخصیتی دارند.
محدودیت مطالعات انجام شده روی نوتروپیک ها
پژوهش ها برای یافتن دارو هایی برای بهبود عملکرد های شناختی، بدون عوارض جانبی شدید و سمی بودن، ادامه دارد. اما محدودیت هایی در این پژوهش ها وجود دارد. گرچه این ماده ها به تنهایی نتایج مناسبی داشته اند،تحقیق روی ترکیب آن ها کمتر انجام شده است.
نکته ی مهم دیگر این است که افرادی که سابقه ی سومصرف مواد داشته اند ممکن است در مقابل مصرف نوتروپیک ها، آسیب پذیر باشند و نیاز است قبل از مصرف با پزشک خود مشورت نمایند.
توانایی نوروپلاستیسیتی یا قابلیت مغز ما برای تغییر و پاسخ به محرک های بیرونی و درونی، باعث می شود به بهبود عملکرد های آن، از طرق مختلف از جمله نوتروپیک ها امیدوار باشیم.دیگر روش های مداخله ای برای بهبود توانایی های شناختی شاما مدیتیشن، ذهن آگاهی، و خوشفقتی هستند.ورزش و تغذیه نیز در این مورد نقش مهمی دارند.
منبع: