آیا دائماً فراموش میکنید که کلیدهای خود را کجا گذاشته‌اید یا متوجه می‌شوید که به خاطر سپردن نام‌ها برایتان مشکل شده است؟ شما تنها نیستید. به گفته دانشمندان دانشکده پزشکی هاروارد، بیش از نیمی از بزرگسالان در سن 60 سالگی با مشکلات حافظه مرتبط با افزایش سن دست و پنجه نرم می کنند.
متاسفانه نقص حافظه بخشی طبیعی از روند پیری است – با این حال، نباید به آن بی توجه بود. به همین دلیل است که بسیاری از تیم‌های تحقیقاتی در دانشگاه‌های معروف در سراسر کشور در حال بررسی این هستند که چگونه فناوری‌های جدید می‌توانند نقشی در کاهش یا معکوس کردن از دست دادن حافظه مرتبط با افزایش سن داشته باشند.
انواع حافظه
قبل از درک نحوه عملکرد این فناوری‌ها، ابتدا باید بدانید که دو نوع حافظه وجود دارد: کوتاه مدت و بلند مدت.
بیشتر مردم می‌گویند: «نمی‌توانم به یاد بیاورم که برای صبحانه چه خورده‌ام – شاید این جمله از نظر ما یادآوری خاطره کوتاه مدت باشد» یا «نمی‌توانم 10 سال پیش را به خاطر بیاورم – که خاطره ای بلندمدت به حساب می‌آید».اما هری دی. اشنایدر، مشاور عصب زبانشناسی آزمایشگاه عملکرد مغز در دانشکده پزشکی دانشگاه ییل می گوید حافظه کوتاه مدت، که 50 تا 75 درصد از آنچه ما هر روز استفاده می کنیم را تشکیل می دهد، هر چیزی است که 30 ثانیه یا کمتر باشد. هر چیز دیگری به عنوان حافظه بلند مدت در نظر گرفته می شود.
اشنایدر خاطرنشان می کند: “حافظه با یادگیری و حس کردن چیزی شروع می شود – احساس کردن، لمس کردن، شنیدن، بوییدن.” به همین دلیل است که حافظه کوتاه مدت به عنوان حافظه فعال نیز شناخته می شود. مثالی از این: یادآوری یک شماره تلفن هفت رقمی که خوانده اید یا شنیده اید.
از سوی دیگر، حافظه بلند مدت چیزی بیشتر از 30 ثانیه است. بخشی از این یادآوری طولانی مدت منظم، مانند به خاطر سپردن نام ها است. و بخشی از آن حافظه ناخودآگاه یا تمام کارهایی است که به طور خودکار بدون فکر کردن به آنها انجام می دهید، مانند دویدن یا دوچرخه سواری. اشنایدر می‌گوید: «اگر مجبور بودیم آگاهانه همه چیز را به خاطر بسپاریم، بیش از حد اطلاعات را در مغزمان بارگذاری می‌کردیم و کار مغز را متوقف می‌کردیم.
ابزارهای جدید تقویت حافظه
تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال
در آپریل 2019، دانشگاه نورث وسترن نتایج یک مطالعه جدید را منتشر کرد که نشان میداد چگونه یک فناوری می‌تواند به بازیابی حافظه بلندمدت منظم در افراد مسن به سطح حافظه‌ای در حد جوانان کمک کند. این مطالعه به سرپرستی جوئل ووس، دانشیار دانشکده پزشکی فاینبرگ نورث وسترن، از تکنیکی به نام تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال یا TMS استفاده کرد.
TMS نوعی تحریک غیرتهاجمی مغز است که با ارسال پالس های الکترومغناطیسی به مناطق خاصی از مغز عمل می کند. تیم Voss ناحیه‌ای از مغز به نام هیپوکامپ را هدف قرار دادند که به شما کمک می‌کند دو چیز نامرتبط را همزمان به خاطر بیاورید – مثلاً جایی که تلفن همراهتان را جا گذاشته اید و نام همسایه‌تان را فراموش کرده‌اید .
از آنجایی که هیپوکامپ جوری در عمق مغز قرار دارد که نمی‌تواند به صورت غیرتهاجمی با TMS تحریک شود، محققان بر روی ناحیه‌ای از لوب جداری تمرکز کردند که با هیپوکامپ ارتباط برقرار می‌کند. اشنایدر می گوید، آن را مانند “بزرگراهی به سمت هیپوکامپ” در نظر بگیرید.
به عنوان بخشی از مطالعه، 16 شرکت‌کننده 64 تا 80 ساله که از دست دادن حافظه مرتبط با افزایش سن را تجربه می‌کردند، یک تست حافظه را انجام دادند که مسائل دنیای واقعی را تقلید می‌کرد. پس از گذراندن پنج روز درمان TMS، آنها دوباره آزمایش را انجام دادند. نتایج نشان میداد حافظه یادآوری بلندمدت شرکت‌کنندگان تا سطح گروه جوانان بهبود یافت که نشان‌دهنده بهبودی با افزایش میانگین 30 درصدی پس از درمان با TMS بود.
نظرات دیگر راجع به TMS
Aneesha Nilakantan، عصب شناس شناختی و دانشمند حوزه تحلیل داده در تیم Northwestern، می گوید: ” [نتایج] مطمئنا امیدوارکننده هستند، اما ما در مراحل اولیه به کار گیری این نوع فناوری هستیم. تحقیقات بیشتری باید انجام شود، مخصوصاً در مورد اینکه چه زمانی برای شروع TMS بهتر است. ”
دکتر رایان واکیم، روانپزشک و عضو هیئت مدیره و مدیرعامل مراکز Transformations TMS در پیتسبورگ و ویرجینیای غربی، بیماران مبتلا به افسردگی را با استفاده از TMS درمان می کند. او می‌گوید: «برای مدتی می‌گفتم [TMS] آینده روان‌پزشکی است، اما در 12 ماه گذشته متوجه شدم که واقعاً آینده مغز است.»
مطالعه Voss با اولین باری بود که از فناوری TMS برای تحریک مغز استفاده شد. با این حال، در میان مطالعات اولیه متمرکز بر کاهش حافظه است. روانپزشکان در سراسر کشور چندین سال است که از TMS برای درمان افسردگی استفاده می کنند.
(این مقاله را نیز راجع به مزیت های TMS بخوانید)
فناوری دیگری برای معکوس کردن از دست رفتن حافظه
تقویت حافظه یکی از چالش های بزرگ در علوم اعصاب شناختی و توانبخشی عصبی است. در میان تکنیک‌های مختلف مورد استفاده برای تقویت حافظه، تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال (tDCS) به‌عنوان ابزاری امیدوارکننده به خصوص برای بهبود عملکردهای حافظه به روشی غیرتهاجمی در حال ظهور است.
تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال (tDCS) یک ابزار امیدوارکننده برای تعدیل یادگیری و حافظه است که اجازه می دهد تا به طور موقت تحریک پذیری قشر مغز در مناطق خاص مغز به صورت فیزیولوژیکی و رفتاری تغییر کند. بررسی دقیق عواملی که می‌توانند اثرات tDCS را بر حافظه بلندمدت اپیزودیک (LTM) تعدیل کنند، به دلیل پتانسیل بالینی برای بیماران مبتلا به نقص‌های حافظه یا با آسیب‌شناختی و یا دچار اختلالات شناختی مورد توجه است.
آیا تحریک جریان مستقیم جمجمه ای حافظه فعال سالم را بهبود می بخشد؟
تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال (tDCS) ابزاری برای بهبود عملکرد حافظه کاری (WM) در افراد سالم گزارش شده است که ارزش آن را به عنوان وسیله ای برای تقویت شناختی نشان می دهد.
تفاوت tDCS با TMS
tDCS از چند جهت با TMS متفاوت است. اولا، قابل حمل است. خود دستگاه تقریباً به اندازه یک دسته کارت است و به دو الکترود اسفنجی کوچک متصل می شود که روی پوست سر خود قرار می دهید و با یک هدبند می پوشانید. بیمارانی که تحت درمان tDCS قرار می‌گیرند، به جای اینکه روی صندلی محدود شوند، مانند درمان‌های TMS، می‌توانند گجت را بردارند و راه بروند.
دوم، با دوز کمتری از مغناطیس و الکتریسیته کار می کند. اشنایدر می‌گوید: شما در لحظه چیزی را احساس نخواهید کرد، اما این روش شروع به تغییر برخی از مواد شیمیایی شناور در مغز شما خواهد کرد.
اثر tDCS به زبان ساده
بزرگترین اثر tDCS این است که شروع به تغییر نحوه سیم کشی مغز شما می کند و بر روی نوروپلاستیسیته (انعطاف‌پذیری عصبی) آن تأثیر می گذارد. اشنایدر می‌گوید به آن مانند یک مسیر عبور فکر کنید. اگر بخشی از مغز شما مسدود شده و کار نمی کند (یعنی مشکلات حافظه دارد)، tDCS می تواند به آرامی یک مسیر عصبی جدید ایجاد کند که آن بخش را دور می زند.
تریسی ونورسدال، عصب شناس در دپارتمان پزشکی جان هاپکینز در بالتیمور، می گوید که باز هم، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است، اما مطالعاتی وجود دارد که نشان می دهد tDCS به صورت استراتژیک می تواند به طور موقت مهارت های تفکر را در افراد مسن سالم بهبود بخشد.
روش های بهبود از دست دادن حافظه بدون استفاده از ابزار جدید
اگر از دست دادن حافظه مرتبط با افزایش سن را تجربه می کنید، اما برای درمان مبتنی بر فناوری‌های جدید آماده نیستید (یا در محل زندگی شما در دسترس نیست)، اقدامات دیگری نیز وجود دارد که می توانید انجام دهید. در اینجا چند نکته از متخصصان برای تقویت حافظه آورده شده است:
استرس نداشته باشید.
اشنایدر می‌گوید: «وقتی مضطرب می‌شوید فکر میکنید که حافظه‌تان ضعیف می‌شود، واقعا هم همینطور است. به یک چرخه خودشکوفایی و در عین حال موقت تبدیل می شود. بنابراین، آرام باشید و متوجه شوید که این طبیعی است.
رژیم غذایی خود را ارزیابی کنید.
یک رژیم غذایی سالم برای حفظ عملکرد خوب حافظه مهم است. همچنین، چند مطالعه نشان داده اند که محدود کردن کالری باعث بهبود حافظه در افراد مسن می شود.
ورزش شدید بدنی بهترین کاری است که می توانید برای حافظه خود انجام دهید.
راهی برای انجام 30 دقیقه ورزش شدید چند روز در هفته پیدا کنید.
چیز جدیدی را امتحان کنید.
درگیر شدن در فعالیت‌های جدیدی که شما را از نظر اجتماعی و فیزیکی فعال نگه می‌دارد، مانند رقص یا باغبانی، راه‌های عالی برای تیز نگه داشتن مغز با افزایش سن هستند.
مصرف الکل را محدود کنید.
زبان دیگری یاد بگیرید.
این بهترین چیز برای هماهنگ نگه داشتن ذهن شماست، زیرا به حافظه خودآگاه شما نیاز دارد تا سخت کار کند.
جمع بندی
اگر ضعف شدید در حافظه خود احساس میکنید یا میخواهید حافظه خود را تقویت کنید حتما تکنولوژی های جدید را به کمک بگیرید.
اگر به دنبال مکانی هستید که تمام این فناوری نوآورانه برای مراقبت از زوال حافظه را گرد هم می آورد، انستیتو سلامت مغز دانا جاییست که دنبال آن میگردید. ابزار پیشرفته و درجه یک مراقبت از حافظه ما توسط خدمات با کیفیت پشتیبانی می شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تقویت حافظه، واحد مربوطه را در سایت ببینید و یا با کارشناسان این بخش تماس بگیرید.
منابع
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27054400/
https://www.neuroelectrics.com/neuroscience/brainstimulation
درباره نویسنده
موژان پارسا پژوهشگر ارشد توانبخشی شناختی دانشگاه شهید بهشتی و همکار قطب عصب روان‌شناسی شناختی کشور است. جریان اصلی تحقیقات وی اختلالات عصب تحولی و به طور خاص متمرکز بر اوتیسم می باشد.