دمانس (زوال عقل) اصطلاحی است که شامل بسیاری از علائم اختلال در عملکرد شناختی فرد می باشد. از جمله توانایی تفکر، به خاطر سپردن و تعقل. این ناهنجاری، به مرور زمان گسترش پیدا می کند، بنابراین باید به علائم هشدار اولیه توجه کرد.
دمانس هنگامی اتفاق می افتد که سلول های عصبی در مغز فرد، متوقف شوند. اگرچه به طور معمول در افراد مسن اتفاق می افتد، اما اجتناب ناپذیر نیست. زوال طبیعی مغز برای همه افراد اتفاق می افتد، اما در افراد مبتلا به زوال عقل، این فرآیند سریعتر اتفاق می افتد.
انواع مختلفی از زوال عقل وجود دارد. طبق اعلام موسسه ملی پیری، شایعترین بیماری آلزایمر است. انواع دیگر شامل:
- زوال عقل به دلیل وجود اجسام لوی
- فراموشی پیشانی- گیجگاهی
- اختلالات عروقی
- دمانس مختلط یا ترکیبی از انواع مختلف زوال عقل
10 علائم اولیه دمانس شامل موارد زیر است. البته باید این علائم به اندازه کافی شدید باشند که در زندگی روزمره اختلال ایجاد کنند.
- 1. از دست دادن حافظه
- 2. برنامه ریزی دشوار یا حل مشکلات
- 3. دشواری در انجام کارهای روتین و همیشگی
- 4- در مورد زمان یا مکان گیج می شوند
- 5-چالش در درک اطلاعات بصری
- 6. مشکل در صحبت کردن یا نوشتن
- 7. به خاطر نیاوردن مکان اشیاء ضروری
- 8- قضاوت یا تصمیم گیری ضعیف
- 9- خودداری از معاشرت با دیگران
- 10. تغییر در شخصیت یا خلق و خوی
- چه زمانی بهتر است به پزشک مراجعه کنید
1. از دست دادن حافظه
از دست دادن حافظه علامت شایع زوال عقل است.
ممکن است فرد مبتلا به زوال عقل اطلاعاتی را که اخیراً دریافت نموده، نتواند به یاد بیاورد. مانند تاریخ یا رویدادها یا اطلاعات جدید.
آنها ممکن است دریابند که برای پیگیری موارد، به دوستان و خانواده و یا سایر وسایل یادآوری باید تکیه کنند.
غالباً افراد بیشتر اوقات سن خود را فراموش می کنند. اگر حافظه آنها وابسته به سن باشد و به دلیل زوال عقل نباشد، معمولاً می توانند بعداً دوباره آنها را به یاد بیاورند.
2. برنامه ریزی دشوار یا حل مشکلات
ممکن است برای فرد مبتلا به زوال عقل، پیروی کردن از یک برنامه، مانند دستور غذا هنگام پخت و پز یا دستورالعمل هنگام رانندگی مشکل باشد.
همچنین، جمع کردن اعداد برای پرداخت صورتحساب، حل مساله ممکن است چالش برانگیزتر شود.
3. دشواری در انجام کارهای روتین و همیشگی
فرد مبتلا به زوال عقل ممکن است کارهایی را که به طور مرتب انجام می داده، از جمله تغییر تنظیمات تلویزیون، کار با رایانه، تهیه یک فنجان چای یا رفتن به یک مکان آشنا، دشوار باشد. این مشکل در انجام کارهای روتین و همیشگی، می تواند در خانه یا محل کار اتفاق بیفتد.
4- در مورد زمان یا مکان گیج می شوند
دمانس می تواند قضاوت در مورد گذشت زمان را سخت کند. همچنین ممکن است افراد فراموش کنند که در چه موقعیت زمانی و مکانی قرار دارند. درک وقایع در آینده یا گذشته دشوار باشند.
5-چالش در درک اطلاعات بصری
اطلاعات بصری برای شخص مبتلا به زوال عقل، می تواند چالش برانگیز باشد. خواندن، قضاوت در مورد مسافت، یا تفاوت بین رنگ ها می تواند دشوار باشد.
کسی که معمولاً رانندگی و یا دوچرخه سواری می کند، این امکان وجود دارد که این فعالیت ها از این پس، برای او چالش برانگیز باشد.
6. مشکل در صحبت کردن یا نوشتن
ممکن است برای فرد مبتلا به زوال عقل، مشارکت در مکالمات دشوار شود.
آنها آنچه را که می گویند یا آنچه که شخص دیگری گفته است را فراموش می کنند. ورود به مکالمه می تواند دشوار باشد. همچنین در نوشتن صحیح کلمات، نگارش و گرامر درست، دچار مشکل می شوند. حتی دست خط آن ها، گاهی دیگر به خوانایی قبل نمی باشد.
7. به خاطر نیاوردن مکان اشیاء ضروری
فرد مبتلا به زوال عقل نمی تواند به خاطر بیاورد که اشیاء را مانند: ریموت، اسناد مهم، پول نقد و یا کلیدهای خود را کجا قرار داده است.
گم کردن اشیاء می تواند ناامید کننده باشد و حتی ممکن است افراد دیگر را به سرقت متهم کنند.
8- قضاوت یا تصمیم گیری ضعیف
برای کسی که دچار زوال عقل است درک این که چه چیزی عادلانه و معقول است، دشوار می باشد. این ممکن است بدان معنی باشد که آنها هزینه زیادی را بابت خرید، پرداخت می کنند. همچنین، برخی از افراد مبتلا به زوال عقل نیز به تمیز نگه داشتن خود توجه کمتری می کنند.
9- خودداری از معاشرت با دیگران
فرد مبتلا به زوال، در معاشرت با افراد دیگر، چه در زندگی خانوادگی و چه در محل کار، بی علاقه می باشد.
ممکن است از صحبت کردن با دیگران امتناع کنند، یا وقتی دیگران با آنها صحبت می کنند توجه نکنند. همچنین انجام کارهای سرگرم کننده برای آن ها جذابیتی ندارد.
10. تغییر در شخصیت یا خلق و خوی
فرد مبتلا به زوال عقل، نوسانات خلقی یا تغییر شخصیت را تجربه می کند. به عنوان مثال، آنها ممکن است تحریک پذیر، افسرده ، وحشت زده یا مضطرب شوند.
آنها همچنین ممکن است ناآرام تر شوند یا به صورت نامناسب عمل کنند.
چه زمانی بهتر است به پزشک مراجعه کنید
شخصی که هر یک از این علائم را تجربه می کند یا در یکی از افراد خانواده یا دوستان، مشاهده می کند، باید با یک متخصص صحبت کند. زیرا این اختلالات پپیش رونده هستند و تشخیص زودهنگام، می تواند به کند شدن پیشرفت بیماری و سهولت در تعدیل علائم، کمک کند.
موسسه سلامت مغز دانا، با متخصصان مجرب و تکنیک های به روز و پپیشرفته، آماده ارائه خدمات لازم برای بهبودی بسیاری از اختلالات عصبی می باشد.
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.