اختلالات حسی، از جمله احساس خارش، ممکن است در مولتیپل اسکلروزیس رخ دهد. گاهی اوقات این احساسات می توانند نشانه های اولیه ام اس باشند.
آیا تا به حال احساس خارش کرده اید که از بین نرود؟ هر چه بیشتر خراش دهید بیشتر خارش می کند. اگرچه خارش بدون دلیل ظاهری ممکن است یک پدیده روانی به نظر برسد، اما برای افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک واقعیت است.
معمولاً افراد مبتلا به ام اس احساسات عجیبی را تجربه می کنند که به آن دیستزی نیز می گویند. این احساسات می تواند مانند سوزن سوزن شدن یا سوزش باشد. خارش یکی دیگر از علائم بالقوه ام اس است.
این احساسات فیزیکی اغلب نشانه های اولیه ام اس هستند.
ام اس چیست؟
ام اس یک بیماری سیستم عصبی مرکزی (CNS) است. زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن به سیستم عصبی مرکزی بدن حمله می کند. علت ام اس ناشناخته است.
با توجه به انجمن ملی ام اس، تصور می شود که واکنشی به عوامل محیطی در افراد مستعد ژنتیکی به این عوامل باشد.
در افراد مبتلا به ام اس، سیستم ایمنی به اشتباه به میلین حمله می کند. میلین پوشش محافظی است که اعصاب را احاطه کرده است. هنگامی که این پوشش مورد حمله قرار می گیرد، اعصاب نمی توانند به خوبی کار کنند، که سیگنال های بین مغز و بقیه بدن را مختل می کند. علائم بسته به محل آسیب متفاوت است و می تواند باعث ناتوانی شود.
گاهی اوقات میلین زدایی (فرآیندی که در آن میلین از بین می رود) می تواند باعث ایجاد تکانه های الکتریکی شود که احساسات عجیبی ایجاد می کند. علائم پراکسیسمال (اختلالات عصبی موقت) عموما زودگذرتر از علائم حملات MS تمام عیار هستند.
علل خارش در بیماری ام اس
خارش تنها یکی از اختلالات حسی احتمالی ام اس است. مانند سایر علائم ام اس، خارش ممکن است به طور ناگهانی ظاهر شود و به صورت موجی رخ دهد. ممکن است چند دقیقه یا خیلی بیشتر طول بکشد.
خارش یکی از خانواده های این اختلالات است. این خارش با خارش آلرژیک متفاوت است زیرا خارش ناشی از ام اس همراه با بثورات یا تحریک پوست رخ نمی دهد.
ممکن است دلایل دیگری برای خارش ناشی از ام اس وجود داشته باشد.
برخی از داروهای اصلاح کننده بیماری به صورت تزریقی تجویز می شوند. اینها ممکن است باعث تحریک موقت پوست و خارش در محل تزریق شوند.
واکنش آلرژیک به داروهایی مانند اینترفرون بتا-1a (Avonex) نیز ممکن است منجر به خارش شود. یک واکنش پوستی آلرژیک به داروهای خاصی که به صورت داخل وریدی (به صورت IV) داده می شوند، ممکن است باعث خارش پوست شود.
در آزمایشات بالینی، یکی از عوارض جانبی رایج داروی خوراکی دی متیل فومارات ( Tecfidera ) احساس خارش بود.
از دیگر علائم خوش خیم بیماری ام اس میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
بي‌حسي و سوزن‌سوزن شدن:
فقدان حس يا احساس سوزن‌سوزن شدن مي‌تواند اولين نشانه تخريب عصب ناشي از ام اس باشد. اين حالت معمولا در صورت، دست‌ها و پاها و در يک سمت بدن (راست يا چپ) اتفاق مي‌افتد. اين حالت ممکن است خود بخود برطرف شود. حس خارش در ام اس و بي‌حسي مي‌تواند به علت فقدان جريان خون يا به علت فشرده شدن عصب هم رخ دهد.
بنابراين در صورت بروز اين علايم، اول به ياد بياوريد که آيا شما در يک وضعيت بد نخوابيده‌ايد يا براي يک زمان طولاني بدون حرکت ننشسته‌ايد؟ شرايط ديگر هم مي‌تواند منجر به تخريب عصب شود مثل سندرم تونل کارپال که به علت درگيري عصب در مچ دست باعث علايم حسي مي‌شود و يا تخريب اعصاب به علت بيماري ديابت که باعث علايم حسي در دست‌ها يا پاها مي‌شود. بي‌حسي ناگهاني در يک سمت بدن ممکن است نشانه سکته مغزي باشد و اگر براي شما اتفاق افتاد، بهتر است با 115 تماس بگيريد.
سرگيجه:
آيا حس مي‌کنيد اتاق درحال چرخش است؟ ام اس مي‌تواند احساس سبکي سر يا بي‌تعادلي بدهد و معمولا موقع بلند شدن و حرکت اتفاق مي‌افتد. اگر شما موقع دراز کشيدن دچار گيجي و تهوع مي‌شويد و يا اگر شما به يک سمت دچار سرگيجه مي‌شويد احتمالا دچار بيماري گوش داخلي شده‌ايد. ضمن اينکه داروهاي کاربردي در درمان اختلالات افسردگي و تشنج هم باعث علايم مشابه مي‌شود. آيا گيجي و سبکي سر شما شروع ناگهاني دارد؟ اين حالت اغلب نشانه افت قند خون، کم آبي يا افت ناگهاني فشار خون موقع بلند شدن ناگهاني است. در چنين شرايطي بهتر است به‌جاي جهش ناگهاني به آهستگي از جايتان بلند شويد.
خستگي:
حدود 80 درصد مبتلايان به ام اس احساس خستگي دارند که يکي از شايع‌ترين علايم آنهاست. اما مشکلات ديگر هم مي‌تواند منجر به احساس خستگي شود نظير بيماري‌هاي خواب، افسردگي و يا کمبود آهن خون. خستگي ناشي از ام اس بيشتر از حد معمول است؛ به قدري که حتي ممکن است بيمار براي کارهاي ساده مثل آشپزي انرژي نداشته باشد.
خستگي در ام اس حتي بعد از يک خواب خوب شبانه هم وجود دارد و در طول روز بدتر مي‌شود. همچنين اينکه احساس خستگي در ام اس به طور ناگهاني بروز مي‌کند. خستگي بيماران ام اس در شرايط محيطي گرم و مرطوب بيشتر است. آيا شما اين علايم را داريد؟ اول مطمين شويد آيا خواب کافي، ورزش منظم و رژيم غذايي مناسب داريد و تلاش کنيد استرس‌هاي روزانه را کنترل کنيد. اگر باز هم نمي‌توانيد به احساس بهتري برسيد، با پزشکان مشورت کنيد.
ضعف عضلاني:
آيا بلند کردن اجسام سه چهار کيلويي که جزئي از فعاليت‌هاي روزمره شماست، در حال حاضر غيرممکن شده است؟ ضعف ناگهاني مخصوصا در دست يا پا يک نشانه ام اس است. اما اگر شما دچار ضعف عمومي بدن هستيد، احتمالا دچار مشکل ديگري به‌جز ام اس هستيد. ممکن است شما دچار سرماخوردگي يا آنفولانزا يا کم خوني باشيد. ضعف عضله اگر فقط در يک سمت بدن باشد مي‌تواند ناشي از مشکلات جزئي مثل فشردگي عصب يا ناشي از مشکلات جدي‌تر مثل سکته مغزي باشد. اگر اين علامت همراه با علايم ديگر مثل کج شدن صورت يا اختلال در تکلم بود، فورا با 115 تماس بگيريد.
تاري ديد يا کاهش بينايي:
شما در حال خواندن يک کتاب هستيد و ناگهان دوخط يا دو صفحه را در هم آميخته مي‌بينيد. اختلالات بينايي که توسط ام اس ايجاد مي‌شود، معمولا ناگهاني است و شامل دوبيني به‌صورت تاري ديد، کوري يا نقطه سياه و تاريک در يک چشم و حرکات چشمي غيرقابل کنترل است. اگر بينايي شما تدريجا بدتر مي‌شود، اغلب علل ديگري مطرح است.
بعضي اختلالات ديد جزو نرمالي از گذر عمر است و شما ممکن است فقط به يک عينک جديد نياز داشته باشيد. علل جدي‌تر مثل آب سياه يا اختلالات شبکيه ناشي از بيماري ديابت نيز منجر به اختلال بينايي مثل نقاط تاريک بينايي مي‌شود. براي پي بردن به اين بيماري‌ها بايد به يک چشم پزشک مراجعه کنيد.
تکلم مبهم:
«چي گفتي؟» بيماران مبتلا به ام اس، ممکن است اين اصطلاح را زياد بشنوند. ام اس مي‌تواند باعث تخريب مرکز کنترل تکلم در مغز شود. علايم اصلي شامل لغات مبهم، تکلم تو دماغي يا تکلم مشابه زمان سرماخوردگي و مکث طولاني بين لغات يا بخش‌ها (تکلم بريده بريده) است. اين علايم ممکن است نشانه ديگر آسيب‌هاي مغزي و سکته مغزي نيز باشد.
درد:
حدود 55درصد بيماران ام اس در يک يا چند نقطه بدن دچار درد هستند در حالي‌که 48 درصد بيماران، دردهاي طول کشنده دارند. انواع مختلف درد بيماران به صورت درد ضربان‌دار در صورت، درد کوتاه و شديد که از پشت سر تا مهره‌ها تير مي‌کشد، درد و سوزش سرتاسر بدن و درد ناشي از سفتي و اسپاسم‌هاي عضلاني است. درد مي‌تواند به علل مختلفي اتفاق بيفتد. اگر شما مبتلا به اين دردها هستيد در مورد مکان درد و زمان اتفاقش با پزشک صحبت کنيد. آنها به شما کمک مي‌کنند تا بفهميد آيا اين علايم به علت بيماري ام اس است يا اينکه به علل ديگري ايجاد شده است.
درمان خارش در بیماری ام اس
اگر خارش در ام اسخفیف باشد، نیازی به درمان نیست. درمان های موضعی بدون نسخه برای این نوع خارش مفید نیستند.
اگر خارش شدید، طولانی مدت یا شروع به تداخل در زندگی روزمره کرد، با پزشک مشورت کنید.
داروهای مورد استفاده برای درمان خارش دیستتیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروهای ضد تشنج
- داروهای ضد افسردگی
- آنتی هیستامین هیدروکسی زین
داروها
به گفته انجمن ملی ام اس، برخی از داروها در درمان این نوع خارش در ام اس موفق هستند. آن ها هستند:
- داروهای ضد تشنج: کاربامازپین (تگرتول)، فنی توئین (دیلانتین) و گاباپنتین (نورونتین) و غیره
- داروهای ضد افسردگی: آمی تریپتیلین (Elavil) و دیگران
- آنتی هیستامین: هیدروکسی زین (آتاراکس)
درمان های طبیعی یا مکمل
تمرین ذهن آگاهی می تواند به کاهش استرس شما کمک کند. فشار ممکن است باعث علائم عصبی بدتر شود. از آنجایی که خارش در ام اس یکی از آن علائم آن است، کاهش استرس ممکن است به کاهش علائم این نوع احساس نیز کمک کند.
به گفته آکادمی نورولوژی آمریکا، شواهد ضعیفی وجود دارد که نشان می‌دهد رفلکسولوژی ممکن است به درمان احساسات عجیب، بی‌حسی و سوزن سوزن شدن پوست منجر شود.
آکادمی نورولوژی آمریکا اشاره می کند که مغناطیسی درمانی ممکن است به کاهش خستگی مرتبط با ام اس کمک کند. این درمان به طور کلی به خوبی تحمل می شود.
تغییر سبک زندگی
هیچ تغییر خاصی در سبک زندگی وجود ندارد که پزشکان معمولاً برای درمان خارش در ام اس توصیه می کنند. با این حال، تغییراتی وجود دارد که به کاهش علائم کلی ام اس کمک می کند. این شامل:
- داشتن یک رژیم غذایی مغذی مناسب
- درگیر شدن در توانبخشی، از جمله درمان فیزیکی
- پیروی از یک برنامه ورزشی توصیه شده توسط فیزیوتراپیست
- گرفتن ماساژ برای کسب آرامش
مدیریت علائم کلی ممکن است به مدیریت علل این نوع خارش کمک کند.
خلاصه
خارش ناشی از ام اس آزاردهنده و منحرف کننده است. با این حال، معمولاً خطر بلندمدتی ایجاد نمی کند.
خارش میل شدید به خاراندن ایجاد می کند، اما در واقع می تواند احساس خارش را افزایش دهد. خاراندن شدید می تواند پوست را بشکند و به آن آسیب برساند که می تواند منجر به عفونت شود.
خبر خوب این است که در بیشتر موارد، هیچ درمانی لازم نیست. علائم خود به خود فروکش خواهند کرد.
با این حال، اگر خارش شما همچنین دارای بثورات خارجی یا تحریک قابل مشاهده است، به پزشک خود مراجعه کنید. این ممکن است نشانه یک واکنش آلرژیک یا عفونت باشد و احتمالاً با فعالیت بیماری ام اس مرتبط نیست.
خارش می تواند به عنوان یکی از علائم ام اس رخ دهد. با این نوع احساس، داروهای خارش پوست به احتمال زیاد کمکی نمی کنند.
دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.