در 12 مارس، هیلی بیبر مدل 25 ساله پس از تجربه چیزی شبیه به سکته مغزی در هنگام خوردن صبحانه با همسرش جاستین بیبر، از بیمارستان پالم اسپرینگز مرخص شد.
او این رویداد را از طریق استوری های اینستاگرام با مردم به اشتراک گذاشت. گفت که “علائمی شبیه به سکته مغزی را تجربه کرده است” و آن را “یکی از ترسناک ترین لحظات” زندگی خود خواند. او همچنین فاش کرد که چه مشکلی رخ داده است: “آنها متوجه شدند که من دچار لخته خون بسیار کوچکی در مغزم شده بودم که باعث کمبود اکسیژن شد، اما بدنم آن را به خودی خود عبور داد و در عرض چند ساعت به طور کامل بهبود یافتم. ”
این اتفاق ترسناک تنها چند هفته پس از مثبت شدن آزمایش کووید-19 جاستین بیبر و همسرش رخ داد که مجبور شد تور جهانی خود را لغو کند. بسیاری را به این فکر انداخت که آیا این دو با هم مرتبط هستند یا خیر.
آنچه جوانان باید در مورد سکته مغزی بدانند
برای اکثر افراد جوان، احتمال سکته مغزی غیرممکن به نظر می رسد. اما چیزی به نام خیلی جوان بودن برای سکته وجود ندارد. درست است که خطر سکته مغزی با افزایش سن، افزایش می یابد، اما سکته مغزی در جوانان – حتی نوزادان، کودکان و نوجوانان – اتفاق می افتد. بر اساس مطالعه ای که در فوریه 2020 در مجله سکته مغزی منتشر شد، در واقع بین 10 تا 15 درصد سکته ها در افراد 18 تا 50 ساله رخ می دهد. به طور کلی اکثر کارشناسان سن سکته مغزی جوانان را زیر 45 سال می دانند.
اگرچه میزان کلی سکته مغزی به ویژه در افراد بالای 65 سال در حال کاهش است، اما در واقع در میان افراد جوان و میانسال در حال افزایش است.
تجزیه و تحلیلی که در نوامبر 2019 در مجله سکته مغزی منتشر شد، نشان داد که بین سالهای 2010 تا 2016، سکته‌های مغزی در افراد میانسال در ایالات متحده 3 برابر سکته‌های مغزی در افراد بالای 64 سال بوده است.
چگونه سکته مغزی در افراد جوان می تواند متفاوت باشد
نوع سکته های مغزی که در افراد جوان تر دیده می شود به طور معمول با آنچه پزشکان در بیماران مسن تر مشاهده می کنند متفاوت است.
اندرو راسمن، متخصص مغز و اعصاب و مدیر مرکز جامع سکته مغزی، می‌گوید: مشکلات مرتبط با قلب وجود دارد که احتمال داده میشود دلایل سکته مغزی در جوانان باشد که به نظر می‌رسد با افزایش سن، این دلیل کمتر وجود دارد. وی اضافه کرد که بسیاری از جوانان تا زمانی که دچار سکته نشوند، از داشتن یک بیماری زمینه‌ای که منجر به سکته مغزی میشود، بی‌اطلاع هستند.
عواملی که به سکته مغزی در جوانان کمک می کند، که معمولاً با آنچه پزشکان در افراد مسن درگیر سکته مغزی می بینند متفاوت است و شامل موارد زیر است:
مجرای بین دهلیزی باز (PFO)
از هر 4 نفر 1 نفر سوراخ‌های کوچکی در دو دهلیز قلب دارد که در بدو تولد وجود دارند اما معمولاً غربالگری نمی‌شوند، بنابراین اکثر مردم نمی‌دانند که به آن مبتلا هستند.
دایسکشن آئورت
تا 25 درصد از سکته های مغزی در افراد زیر 45 سال ناشی از دایسکشن رگ خونی در گردن است. این مساله ممکن است به دلایل متعددی رخ دهد، از جمله آسیب شلاقی گردن یا ضربه های مربوط به ورزش، اگرچه اکثر دایسکشن ها به صورت خود به خود و بدون ضربه اتفاق می افتد. رگ های خونی از سه لایه تشکیل شده اند: یک لایه داخلی نازک از سلول ها، یک لایه عضلانی و یک لایه فیبری. لایه سطحی نازک می تواند پاره شود، و سپس خون می تواند به دیواره رگ نفوذ کند. راسمن می گوید که این موضوع باعث باریک شدن رگ خونی می شود و می تواند علت سکته باشد.
علائم دایسکشن آئورت می تواند شامل موارد زیر باشد:
سردرد
درد گردن و صورت به خصوص درد اطراف چشم
دوبینی یا افتادگی پلک
کاهش ناگهانی حس چشایی
اختلالات انعقادی در برخی بیماری‌ها، از جمله بیماری سلول داسی شکل، باعث می شود که خون توده هایی تشکیل دهد که می تواند به لخته تبدیل شود و باعث سکته مغزی در جوانان شود. اغلب سکته مغزی ممکن است اولین نشانه‌ای باشد که آنها متوجه شوند دچار اختلال انعقادی هستند.
به طور خاص، مصرف کوکائین رگ‌های خونی را منقبض می‌کند و در عین حال تجمع سلول‌های خونی را که باعث لخته شدن میشود، افزایش میدهد و به سکته مغزی در جوانان منجر میشود. خودداری از مصرف مواد مخدر و مصرف زیاد الکل خطر ابتلا به سکته مغزی را در هر سنی کاهش می دهد.
عواملی که جوانان می توانند برای کاهش خطر سکته مغزی کنترل کنند
اگرچه داشتن یک بیماری زمینه‌ای قلبی خارج از کنترل شماست، اما مطالعات متعدد نشان داده‌اند که بسیاری از عوامل خطرسازی که فرد را در مراحل بعدی زندگی مستعد ابتلا می‌کنند، مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت و چاقی، رایج‌تر شده‌اند.
چاقی
بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، بیش از 42 درصد از بزرگسالان و بیش از 18 درصد از کودکان در ایالات متحده چاق هستند.
سکته مغزی در افراد زیر 45 سال در حال افزایش است، و احتمالاً یک دلیلی اصلیش چاقی است. چاقی احتمال فشار خون بالا، کلسترول بالا و دیابت را افزایش میدهد. که همه اینها عوامل خطرساز مهم سکته مغزی در هر سنی هستند.
غذاهای ناسالم
خوردن غذاهای سالم، تازه و فرآوری نشده و ننوشیدن نوشیدنی های شیرین با کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی مرتبط هستند. اما مهمترین اصلاح رژیم غذایی که باید در نظر گرفته شود، محدود کردن مصرف نمک است. اگر مستعد ابتلا به فشار خون بالا هستید و نمک زیادی مصرف می‌کنید، در کنترل فشار خون بالا که علت اصلی سکته است، مشکل خواهید داشت.
بر اساس گفته CDC نود درصد از کودکان نمک بیش از حد مصرف می کنند که به طور متوسط 1000 میلی گرم بیشتر از حد توصیه شده روزانه 2300 میلی گرم است. فست فودها و غذاهای آماده سرشار از نمک هستند و بهتر است از آنها اجتناب کنید. اگر در دسترسی به غذای دیگری به جز فست فود مشکل دارید، می توانید سفارش خود را اصلاح کنید، مثلا از آنها بخواهید به سیب زمینی سرخ کرده نمک اضافه نکنند.
سیگار
ترک سیگار می تواند خطر سکته مغزی را در بزرگسالی کاهش دهد. مطالعه ای که در ماه مه 2018 در مجله سکته مغزی منتشر شد، ارتباط قوی بین تعداد سیگارهایی که مردان زیر 50 سال می کشیدند و خطر سکته مغزی ایسکمیک در آنها را نشان داد. محققان به این نتیجه رسیدند که اگرچه ترک سیگار باید هدف باشد، اما حتی کاهش مصرف سیگار نیز می تواند راهی موثر برای کاهش سکته در مردان زیر 50 سال باشد.
دستورالعمل‌های پیشگیری از سکته انجمن قلب آمریکا (AHA) این ادعاها را تأیید می‌کند.
سایر عواملی که خطر سکته مغزی را افزایش می دهند
بر اساس CDC، زنان – به ویژه زنان سیاه پوست و اسپانیایی تبار – ممکن است بیشتر در معرض خطر باشند. تحقیقات منتشر شده در ژانویه 2022 در مجله سکته مغزی نشان داد که در گروه سنی بزرگسالان جوان (18 تا 45 سال)، زنان جوان ممکن است بیشتر در معرض خطر سکته مغزی ایسکمیک باشند.
در حالی که تجربه لخته خون لزوماً به معنای سکته مغزی نیست، لخته‌های خونی که به اندازه کافی برای ایجاد سکته مغزی ایسکمیک مضر هستند – مانند آنچه هیلی بیبر تجربه کرد – توسط چند عامل مستعد کننده ایجاد می‌شوند.
کنترل هورمونی بارداری و سیگار کشیدن دو عامل بالقوه خطرساز هستند. داروهای ضد بارداری هورمونی می توانند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد. اگر زنی سیگار می‌کشد، خطر ابتلا به بیماری‌های عروق مغزی (سکته مغزی) و قلبی عروقی را به میزان قابل توجهی افزایش میدهد. مطالعه ای که در فوریه 2019 در MedLink Neurology منتشر شد، تأیید می کند که داروهای ضد بارداری هورمونی با افزایش سکته مغزی مرتبط هستند، اما این خطر جزئی است مگر اینکه بیمار سایر عوامل خطرساز سکته مغزی را نیز تجربه کند – مانند سیگار کشیدن.
کرونا و سکته مغزی
تحقیقات همچنین نشان می دهد که سکته مغزی – و به طور خاص لخته شدن خون – با کرونا مرتبط است. در مطالعه‌ای که توسط انجمن سکته مغزی آمریکا (ASA) در فوریه 2022 در مجله سکته مغزی منتشر شد، محققان دریافتند که بزرگسالانی که مبتلا به کرونا تشخیص داده شده‌اند، نسبت به افرادی که به این بیماری مبتلا نشده‌اند، احتمال بیشتری برای ایجاد لخته‌های خونی دارند.
ژان ام. کانرز، عضو کمیته راهبری روز جهانی ترومبوز و دانشیار پزشکی در دانشکده پزشکی هاروارد در بوستون، می‌گوید: من از تمام جزئیات پرونده هیلی مطمئن نیستم، اما ما می‌دانیم که میزان متوسط تا موارد شدید کرونا می تواند خطر بیشتری برای سکته داشته باشد.
تریسی می افزاید: «این دو در مطالعات اخیر با هم مرتبط بوده اند، اما بیشتر بیمارانی که در طول همه‌گیری کووید-۱۹ دچار سکته مغزی شده‌اند، عوامل خطرساز دیگری غیر از کرونا به تنهایی را تجربه کرده‌اند.»
دکتر کانرز می گوید: پیام مهمی که این اتفاق برای هیلی بیبر به ما یادآوری می کند این است که بله، افراد جوانتر هم ممکن است دچار سکته مغزی شوند.
برای تشخیص علائم سکته مغزی، ASA پیشنهاد می کند موارد زیر را به خاطر بسپارید:
افتادگی صورت
مشکل در گفتار
ضعف بازو
گذشت زمان باعث از دست رفتن مغز می شود، بنابراین رسیدن به اورژانس در سریع ترین زمان ممکن بهترین کار است. حتی به رانندگی با ماشین شخصی فکر نکنید، آمبولانس شما را سریعتر می رساند.
بازگشت به بهبودی
سکته مغزی در جوانان می تواند به معنای از دست دادن یک عمر برای بازگشت به بهبودی و از دست دادن بهترین سالهای زندگیشان باشد. یک مطالعه کوچک از محققانی در بریتانیا، که در سپتامبر 2019 در مجله سکته مغزی منتشر شد، تخمین زد که 44 درصد از افراد زیر 65 سال که سکته مغزی را تجربه می کنند، نمی توانند به سر کار بازگردند، که بیشتر به دلیل داشتن مشکل در راه رفتن دائمی است.
راسمن با اشاره به توانایی مغز برای سازگاری و یادگیری مهارت های جدید می گوید: خبر خوب این است که یک فرد 30 ساله به دلیل انعطاف پذیری بهتر مغز، سرعت بهبودی بهتری نسبت به یک فرد 80 ساله دارد.
سرعت بازگشت به وضع بهبود
بر اساس AHA، عوامل زیادی تعیین می‌کنند که چگونه یک فرد پس از سکته بهبود می‌یابد، از جمله نحوه تأثیرگذاری بر مغز، حمایت مراقب، کیفیت سلامت فرد قبل از سکته مغزی، کیفیت کمک‌های توانبخشی و انگیزه بیمار.
AHA همچنین خاطرنشان می کند که افسردگی در نیمی از بازماندگان سکته مغزی در چند ماه اول رخ میدهد. بنابراین مطمئن شوید که علاوه بر سلامت جسمی خود مراقب سلامت روان خود نیز باشید. پیوستن به یک گروه حمایت از بیماران آسیب دیده از سکته مغزی می تواند کمک کننده باشد.
هر مرکز سکته مغزی باید بیماران را از نظر افسردگی بعد از سکته مغزی غربالگری کند، هم از طریق پرسیدن از شخص بیمار و هم درخواست برای پر کردن پرسشنامه‌ای که می‌تواند افسردگی را بیشتر بررسی کند.
افسردگی می‌تواند باعث ایجاد اختلالات قابل توجهی در روند بهبودی شود – نه فقط بهبود فیزیکی، بلکه نحوه کنارآمدن بازماندگان از سکته با فرآیند بهبودی خود. انتظار میرود که همه مراکز خدمات دهی به بیماران سکته مغزی آنها را از نظر افسردگی غربالگری کنند، زیرا در این افراد افسردگی بسیار شایع است.
درباره نویسنده
موژان پارسا پژوهشگر ارشد توانبخشی شناختی دانشگاه شهید بهشتی و همکار قطب عصب روان‌شناسی شناختی کشور است. جریان اصلی تحقیقات وی اختلالات عصب تحولی و به طور خاص متمرکز بر اوتیسم می باشد.